برای توجیه رسوایی بورس پشت مفهوم «یارانه پنهان انرژی» قایم نشوید!
*عاطفه حسینی
اواخر هفته گذشته نامه‌ای منتشر شد مبنی بر اینکه دولت، هفدهم اردیبهشت ماه نرخ خوراک گاز صنایع را به ۷ هزار تومان افزایش داده است. افزایش نرخی که همزمان بود با سقوط ۱۲۵ هزار واحدی شاخص بورس در ۱۸ اردیبهشت و ۳۵۰ هزار واحدی در طی کمتر از دو ماه. نامه‌ای که همراه بود با رانت اطلاعاتی برای برخی و ضرر و زیان بیش از ۴۰درصدی برای برخی دیگر.
اما نکته جالب این است که چنین فسادی، با بی تفاوتی رییس سازمان بورس همراه بوده و وزیر اقتصاد نیز از این رسوایی‌ها به عنوان یک سوء‌برداشت یاد کرده است. اما برخی پای خود را از عشقی و خاندوزی هم فراتر گذاشته‌اند و به مغلطه‌های عجیبی استناد کرده‌اند.
به عنوان مثال همت قلی زاده،کارشناس مسائل اقتصادی با انتشار توییتی عنوان کرده است: «مگه طرفدار قیمت جهانی نبودید؟ مگه ۶۳% عدد محاسبات یارانه پنهان گاز نبود؟! مگه نمی‌گید بیسواد و کمونیست مسلمان؟! بفرما… اینم قیمت جهانی با طعم رنگ سرخ، به چی اعتراض دارید؟! قیمت هر مترمکعب گاز درایران: ۱۵.۵سنت، قیمت گاز در آمریکا: ۷.۵ سنت، قیمت گاز آلبرتای کانادا: ۱۴سنت»
ابتدا باید گفت که چنین مغلطه‌ای و استناد به مفهوم «یارانه پنهان انرژی» برای پوشاندن چنین فسادی که باعث ضرر و زیان هزاران سهامدار خرد بازار سرمایه شده واقعا عجیب است!
همچنین بنظر می‌رسد که قلی‌زاده با وجود انعکاس گسترده این خبر هنوز هم متوجه نشده که علت انتقاد به این مصوبه چیست. فارغ از اینکه نرخ خوراک گاز صنایع باید چقدر باشد، این مصوبه دولتی باعث ایجاد یک رانت اطلاعاتی برای برخی شده، زیرا فقط آنها از وجود چنین نامه و مصوبه‌ای مطلع بودند و جمعیت کثیری از سهام‌داران کوچکترین اطلاعی نداشتند.
چرا می‌گوییم یارانه انرژی در ایران «پنهان و ناعادلانه» است؟ زیرا در این سیستم هر فردی بیشتر مصرف می‌کند از یارانه بیشتری بهره‌مند می‌شود و هر فردی که کمتر مصرف می‌کند و یا اصلا استطاعت مصرف ندارد، از یارانه کمتری بهره‌مند می‌شود.
در خصوص مصوبه اخیر هم وضع به همین صورت بوده؛ آنهایی که از جلسه دولتی‌ها خبردار بوده‌اند، توانسته‌اند ۵۰ روز زودتر از سایرین از وجود چنین مصوبه‌ای آگاه شوند. این موضوع هم درست مانند یارانه پنهان انرژی، یارانه پنهان اطلاعاتی به برخی است و یارانه از هر نوعی اگر پنهان باشد و به شکلی درست به افراد تعلق نگیرد مصداق بارز بی عدالتی است!
همچنین باید از امثال قلی‌زاده پرسید که چه کسی گفته مخالفت با یارانه پنهان انرژی و قیمت‌گذاری دستوری به معنای جهانی سازی قیمت‌ها است که شما نرخ گاز را با آمریکا و کانادا مقایسه کرده‌اید؟! چرا فکر می‌کنید کنار رفتن دولت از قیمت‌گذاری به معنای بیشتر بودن قیمت ها در ایران در مقایسه با سایر کشورهاست؟ مگر نه این است که در دوره کرونا که بنزین با قیمت ۵۰۰ تومان صادر می‌‌شد، در ایران ۱۵۰۰ تومان فروخته شده است. موضوعی که دقیقا تاییدکننده این موضوع است که قیمت‌گذاری دولتی تا چه اندازه سیاست اشتباهی است.
قیمت‌ها باید بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا و در بازار تعیین شوند. به عبارت دیگر، دولتی‌ها مثل آقای خاندوزی و عشقی و …. نباید یک شبه تصمیم بگیرند که نرخ ها را کاهش یا افزایش دهند. بنابراین دولت باید نقش اشتباهی که برای خود به عناون قیمت‌گذار تعریف کرده را کنار بگذارد زیرا همانطور که شاهد هستید هرجا که دولت است یا یارانه پنهان انرژی ایجاد می‌شود یا یارانه پنهان اطلاعاتی!
