«تله درآمد متوسط» مانع پیشرفت اقتصادی ۱۰۸ کشور در حال توسعه می‌شود
۰
۱۰۸ کشور با درآمد متوسط، بیش از ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی و بیش از ۶۰ درصد از انتشار کربن را بر عهده دارند. از سال ۱۹۹۰، تنها ۳۴ اقتصاد با درآمد متوسط توانسته‌اند به سطح درآمد بالا برسند.
بر اساس اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت اکونومی‌میدل‌ایست، گزارش «توسعه جهانی ۲۰۲۴: دام درآمد متوسط» بانک جهانی، نشان می‌دهد با افزایش ثروت، معمولاً در حدود ۱۰ درصد درآمد سرانه ایالات متحده (تولید ناخالص داخلی سالانه به ازای هر نفر) یعنی معادل هشت هزار دلار کنونی، کشورها به «تله» برخورد می‌کنند.
از سال ۱۹۹۰، تنها ۳۴ اقتصاد با درآمد متوسط توانسته‌اند به درآمد بالا تبدیل شوند. شایان ذکر است بیش از یک‌سوم آنها یا از عضویت اتحادیه اروپا بهره‌مند بودند یا نفت کشف‌نشده داشتند.
ایندرمیت گیل، اقتصاددان ارشد گروه بانک جهانی و معاون ارشد اقتصاد توسعه، می‌گوید: «نبرد شکوفایی اقتصاد جهانی در کشورهای با درآمد متوسط یا برنده می‌شود یا شکست می‌خورد؛ اما بسیاری از این کشورها برای تبدیل شدن به اقتصادهای پیشرفته به استراتژی‌های منسوخ‌شده متکی هستند. آنها یا برای مدت طولانی فقط به سرمایه‌گذاری وابسته‌اند یا زودتر از موعد به نوآوری روی می‌آورند.»
چالش‌های موثر در رشد
در پایان سال ۲۰۲۳، بانک جهانی ۱۰۸ کشور را به عنوان درآمد متوسط طبقه‌بندی کرد که هر کدام از آنها تولید ناخالص داخلی سرانه بین هزار و ۱۳۶ تا ۱۳ هزار و ۸۴۵ دلار داشتند. این کشورها ۶ میلیارد نفر جمعیت دارند که ۷۵ درصد جمعیت جهان است. علاوه بر این، از هر سه نفری که در این کشورها زندگی می‌کنند دو نفر با فقر شدید دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این ۱۰۸ کشور بیش از ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی و بیش از ۶۰ درصد کربن انتشاریافته را تولید می‌کنند.
به علاوه، این کشورها با معضلات بسیار بزرگ‌تری نسبت به کشورهایی که از دام درآمد متوسط فرار کردند مواجه هستند؛ از جمله جمعیتی که به‌سرعت پیر می‌شود، افزایش حمایت‌گرایی در اقتصادهای پیشرفته و نیاز به سرعت بخشیدن به انتقال انرژی.
به گزارش تجارت‌نیوز، حمایت‌گرایی به سیاست‌های دولت اشاره دارد که تجارت بین‌المللی را برای کمک به صنایع داخلی محدود می‌کند. سیاست‌های حمایت‌گرا معمولاً با هدف بهبود فعالیت‌های اقتصادی در اقتصاد داخلی اجرا می‌شوند، اما ممکن است به دلیل نگرانی در مورد ایمنی یا کیفیت نیز اجرا شوند.
استراتژی فرار
بانک جهانی در آخرین گزارش خود «استراتژی ۳i» را برای این کشورها به منظور رسیدن به وضعیت پردرآمد پیشنهاد می‌کند. بسته به مرحله توسعه خود، همه کشورها باید ترکیبی متوالی و به‌تدریج پیچیده‌شونده از سیاست‌ها را اتخاذ کنند.
کشورهای کم‌درآمد تنها می‌توانند بر افزایش سرمایه‌گذاری یعنی فاز «۱i» تمرکز کنند. با این حال، هنگامی که آنها به وضعیت درآمد متوسط پایین‌تر رسیدند، باید سیاست خود را تغییر دهند.
کشورهای با درآمد متوسط پایین باید ترکیب سیاست خود را به فاز «۲i» که شامل سرمایه‌گذاری و تزریق پول می‌شود گسترش دهند. این مرحله شامل پذیرش فناوری‌های خارج از کشور و گسترش آنها در اقتصاد است.
کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا باید سیاست خود را به مرحله نهایی «۳i» که شامل سرمایه‌گذاری، تزریق پول و نوآوری است تغییر دهند. در مرحله نوآوری، کشورها دیگر ایده‌ها را از مرزهای جهانی فناوری قرض نمی‌گیرند، بلکه مرز ایده‌ها را پیش می‌برند.
«موفقیت بستگی به این دارد که چگونه جوامع بین نیروهای آفرینش، حفظ و تخریب تعادل برقرار کنند. کشورهایی که سعی می‌کنند شهروندان خود را از دردسرهای مرتبط با اصلاحات و باز بودن اقتصاد در امان بدارند، دستاوردهای حاصل از رشد پایدار را از دست خواهند داد.»
تجربه کره جنوبی؛ کشوری که از دام درآمد متوسط می‌گریزد
کره جنوبی نمونه بارز کشوری است که استراتژی «۳i» را اجرا می‌کند و از دام درآمد متوسط می‌گریزد. در سال ۱۹۶۰، درآمد سرانه این کشور تنها هزار و ۲۰۰ دلار بود. تا پایان سال ۲۰۲۳، این رقم به ۳۳ هزار دلار رسید.
کره جنوبی با یک ترکیب سیاست ساده برای افزایش سرمایه‌گذاری عمومی و تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی شروع کرد. این امر در دهه ۱۹۷۰ به یک سیاست صنعتی تبدیل شد که شرکت‌های داخلی را تشویق می‌کرد از فناوری‌های خارجی و روش‌های تولید پیچیده‌تر استفاده کنند. امروزه کره جنوبی خانه یکی از دو تولیدکننده بزرگ گوشی هوشمند در جهان یعنی سامسونگ است.
