خیز ایران برای رشد همکاری نفتی و پتروشیمی با آمریکای لاتین
توسعه هم‌افزایی ایران و آمریکای لاتین در حوزه‌های نفت و پتروشیمی همچون صدور خدمات فنی مهندسی و فن آوری داخلی، ارزآوری، دور زدن تحریمها و به چالش کشیدن آمریکا در حیاط خلوت خود را در پی خواهد داشت.
به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از بازار، توسعه همکاری‌های نفتی و پتروشیمی ایران و کشورهای آمریکای لاتین همچون ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه که مانند ایران ساختار حکومتی ضدامپریالیستی دارند و هدف تحریم‌های آمریکا نیز واقع شده‌اند، دستاوردهایی چون آموزش نیروی انسانی و کارشناسی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صدور خدمات فنی مهندسی و انتقال فناوری و توسعه بازارهای صادراتی نفت خام و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی را برای ایران در بر خواهد داشت.
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران خرداد سال جاری با هدف توسعه تعاملات اقتصادی ایران خصوصا در حوزه نفت و انرژی با این پهنه جغرافیایی به این ۳ کشور آمریکای لاتین سفر کرد که در طی آن مقام‌های عالی‌رتبه ایران و ونزوئلا ۱۹ سند همکاری امضا کردند که گفته می‌شود سهم صنعت نفت از این قراردادها بسیار بالاست.
ایران پیش‌تر، دو قرارداد صادرات ماهانه ۲ میلیون بشکه میعانات گازی خود به ونزوئلا و نوسازی و بازسازی پالایشگاه ۱۴۰ هزار بشکه‌ای ال‌پالیتو این کشور را برای صادرات روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت به کاراکاس امضا کرده است.
توسعه مشارکت اقتصادی با کشورهای تحت تحریم همچون ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه در حوزه‌های فن آوری‌های مرتبط با انرژی و پتروشیمی علاوه بر متنوع سازی سبد صادراتی ایران و ارزآوری متقابل به نوعی دور زدن تحریمها نیز به شمار می رود
به گفته جواد اوجی، وزیر نفت ایران از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم تاکنون بیش از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار قطعه پالایشگاهی از طریق سازنده‌های ایرانی و پیمانکاران صادر شده است و بخش زیادی از ظرفیت پالایشگاهی نیز احیا شده است که با توجه به فشارهای اقتصادی ناشی از تحریمها بر ایران، چالش‌های فروش نفت خام و محصولات پتروشیمی می‌توان به جرات گفت که توسعه مشارکت اقتصادی با کشورهای تحت تحریم همچون ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه در حوزه‌های فن آوری‌های مرتبط با انرژی و پتروشیمی علاوه بر متنوع سازی سبد صادراتی ایران و ارزآوری متقابل به نوعی دور زدن تحریمها نیز به شمار می رود.
احیای ظرفیت پالایشگاهی نیکاراگوئه گام نخست ایران در ارزآوری و تنوع سبد صادرات انرژی
ایران و ونزوئلا در مجموع حدود ۴۰ درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارند، اما هر دو کشور با تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه صنعت نفت روبه‌رو هستند. با وجود این تحریمها، ایران توانسته ۸۵ درصد از تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت را بومی‌سازی کند تا افزون بر تأمین نیاز داخلی، در صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای منطقه و دیگر کشورهای نفتی از جمله ونزوئلا وارد شود.
نخستین قرارداد بازسازی و نوسازی پتروشیمی‌های فراسرزمینی پس از بحث پالایشگاه‌های فراسرزمینی در دولت سیزدهم امضا شد که بر این اساس شرکت‌های ایرانی در قالب این قرارداد تعمیر بخشی از واحدهای یک مجتمع آمونیاک ونزوئلا را انجام خواهد داد و با شراکت در فروش محصولات این مجتمع بازپرداخت سرمایه‌گذاری انجام خواهد شد.
ونزوئلا دارای ۱۲ میلیون تن ظرفیت پتروشیمی نصب‌شده است که هم‌اکنون به‌دلیل تحریم‌های امریکا تنها ۲ میلیون تن از این ظرفیت مورد بهره برداری قرار دارد و این در حالی است که ایران قادر است از طریق صدور خدمات فنی مهندسی و تجهیزات داخلی مرتبط با صنعت نفت ۴ میلیون تن از ظرفیت بالقوه ونزوئلا را به حالت بالفعل تبدیل کرد
ونزوئلا دارای ۱۲ میلیون تن ظرفیت پتروشیمی نصب‌شده است که هم‌اکنون به‌دلیل تحریم‌های امریکا تنها ۲ میلیون تن از این ظرفیت مورد بهره برداری قرار دارد و این در حالی است که ایران قادر است از طریق صدور خدمات فنی مهندسی و تجهیزات داخلی مرتبط با صنعت نفت ۴ میلیون تن از ظرفیت بالقوه ونزوئلا را به حالت بالفعل تبدیل کرد.
افزون بر این، تهران و کاراکاس مذاکرات درباره سایر مجتمع‌های پتروشیمی ونزوئلا را برای دریافت خدمات فنی مهندسی و تجهیزات از سوی تهران آغاز کرده‌اند.
پایانه نفتی خوزه ونزوئلا یکی از دو پایانه بزرگ نفتی در منطقه امریکای لاتین است که صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی و واردات نفت و میعانات گازی از طریق آن انجام می‌شود. بر اساس قرارداد ایران و ونزوئلا، افزایش ذخیره‌سازی در پایانه نفتی خوزه، تکمیل مخازن ذخیره‌سازی، ارتقای سیستم‌های انتقال و افزایش ظرفیت بارگیری از اهداف این قرارداد است و تأمین مالی این پروژه به‌عهده طرف ونزوئلایی خواهد بود.
این نخستین قرارداد به شیوه ئی‌پی‌سی شرکت‌های ایرانی در خارج از کشور است که گامی بلند به‌منظور صادرات خدمات فنی و مهندسی و ورود به بازارهای جهانی برای شرکت‌های نفتی ایرانی به‌شمار می‌آید.
اجرای این پروژه افزون بر آنکه اهداف همکاری‌های دوجانبه ایران و ونزوئلا درباره تبادل نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی را تسهیل و تسریع می‌کند، پروژه‌ای سودآور برای شرکت پتروپارس و در جهت انتفاع ارتباطات کلان و راهبردی تهران و کاراکاس خواهد بود.
افزون بر این، واحد پالایشگاهی ۳۱۰ هزار بشکه‌ای کاردون ونزوئلا ذیل مجتمع پالایشی پاراگوانا با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه تعریف می‌شود. چندی پیش رویترز از امضای قرارداد ۴۶۰ میلیون یورویی بین ایران و ونزوئلا برای احیای ظرفیت این پالایشگاه در آینده‌ای نزدیک خبر داد. این پالایشگاه با نیمی از توان خود مشغول به کار است و پس از تجربه موفق احیای پالایشگاه ال‌پالیتو می‌تواند به عنوان گام بعدی همکاری دو کشور اجرایی شود. واقعیت این است که سرمایه‌گذاری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، امکان افزایش پالای فرآورده‌های نفت خام ایران و عرضه در بازار با هدف ارزآوری را فراهم می‌کند.
نیکاراگوئه مقصدی جذاب برای دریافت خدمات فنی مهندسی ایران در حوزه سوخت و پتروشیمی
بهای بسیار بالای سوخت در نیکاراگوئه شرکت‌های خصوصی این کشور را مجبور به واردات آن از آمریکا و مکزیک کرده که بهای گزافی در پی دارد؛ چرا که تحریم شرکت دولتی سوخت در نیکاراگوئه از سوی آمریکا مشکلات زیادی برای تامین انرژی در این کشور ایجاد کرده و این در حالی است که ایران با صادرات سوخت و ساخت پالایشگاه در این کشور قادر است با ایجاد سودآوری متقابل و صدور دانش فنی بومی، نفوذ اقتصادی خود را در این کشور و بالطبع آمریکای لاتین گسترش دهد. در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین در نیکاراگوئه بیش از ۱.۳ دلار است.
ایران پیش تر و در طی سفر اوجی به نیکاراگوئه در اوایل سال گذشته تفاهم نامه‌ای را با این کشور در خصوص تکمیل پالایشگاه نفت و گاز به نام رویای آرمانی بولیوار امضا کرده بود.
فاز نخست این پالایشگاه ۱۵۰ هزار بشکه‌ای مربوط به احداث مخازن ذخیره‌سازی بود که ساخته شده است، اما عدم سرمایه کافی منجر به توقف ساخت فازهای بعدی این تأسیسات پالایشگاهی شده است. میزان سرمایه‌گذاری لازم برای تکمیل این طرح ۴.۷ میلیارد دلار برآورد می‌شود و راهکارهایی برای تامین مالی آن با تلفیق ظرفیت ایران و نیکاراگوئه وجود دارد. تحریم‌های آمریکا مسبب اصلی نیمه کاره ماندن این پالایشگاه است که در سال ۲۰۰۷توسط هوگو چاوز، رئیس جمهوری وقت ونزوئلا طراحی شده است. در سال ۲۰۰۷، چاوز متعهد شد تا روزانه، ۱۰ هزار بشکه نفت با قیمت یارانه‌ای به نیکاراگوئه ارسال کند و به موازات آن، قراردادی را امضا کرد که به موجب آن کاراکاس یک پالایشگاه در این کشور آمریکای مرکزی با قابلیت فرآوری بیش از ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز بسازد.
هنوز جزییات بیش‌تری در خصوص شرایط توافق تامین نفت ایران با نیکاراگوئه منتشر نشده است، اما به گفته اوجی ایران تمام تلاش خود برای تضمین تامین سوخت به کشور نیکاراگوئه را به کار خواهد بست.
افزون بر این، بر اساس قراردادهای امضا شده میان ایران و نیکاراگوئه، تهران همچنین پشتیبانی فنی برای توسعه پالایشگاه نیکاراگوئه ارائه خواهد کرد. لازم به ذکر است که بازار جهانی نفت خام که یکی از متلاطم‌ترین بازارهای ناشی از بحران روسیه و اوکراین بوده است، به طور ناهمگونی با خطر افزایش رکود اقتصادی و تورم، کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت خام در آمریکای لاتین را تحت تاثیر قرار می‌دهد.در این میان، نیکاراگوئه به عنوان کشوری که تولیدکننده نفت نیست با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده است.
با افزایش هزینه‌های واردات سوخت به نیکاراگوئه، نه تنها میزان تقاضا کاهش نیافته است بلکه به نوشته تارنمای شبکه تلویزیونی تله‌سور، دولت نیکاراگوئه از افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت‌های گاز مایع، گازوئیل و بنزین خبر داده است.
ساخت و توسعه پروژه‌های پالایشگاهی در نیکاراگوئه به دست شرکت‌های ایرانی علاوه بر کاهش وابستگی انرژی این منطقه جغرافیایی به قدرت‌هایی مانند ایالات متحده، افزایش ضریب نفوذ امنیتی و اقتصادی ایران در این کشور و به چالش کشیدن واشنگتن از سوی تهران در آمریکای لاتین را در پی خواهد داشت
در نتیجه می‌توان گفت که ساخت و توسعه پروژه‌های پالایشگاهی در نیکاراگوئه به دست شرکت‌های ایرانی علاوه بر کاهش وابستگی انرژی این منطقه جغرافیایی به قدرت‌هایی مانند ایالات متحده، افزایش ضریب نفوذ امنیتی و اقتصادی ایران در این کشور و به چالش کشیدن واشنگتن از سوی تهران در آمریکای لاتین را در پی خواهد داشت.این در حالی است که ایران با تهاتر نفت و سوخت در قبال محصولات کشاورزی و دامپروری از جمله قهوه، گوشت و پنبه نیکاراگوئه قادر خواهد بود علاوه بر تامین برخی کالاهای اساسی خود در جهت خنثی‌سازی تحریمها عمل کند.
ایران و نیکاراگوئه هر دو تحت تحریم‌های یکجانبه آمریکا قرار گرفته‌اند. تحریم‌های ایران در سال ۲۰۱۸ پس از خروج دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین تهران و قدرت‌های جهانی تشدید شد. در سال ۱۹۸۵، رونالد ریگان، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، تحریم‌هایی را علیه نیکاراگوئه اعمال و همه تجارت بین ایالات متحده و نیکاراگوئه را متوقف کرد که این موضوع خود دلیل دیگری برای افزایش هم افزایی کشور در حوزه‌های تحریمی نفت و پتروشیمی با هدف خلاصی از انزوای اقصادی تحمیلی ناشی از تحریم است.
کوبا مقصد ارزآور برای منابع انرژی و دانش‌فنی نفتی ایران
پالایشگاه سینفوئگس کوبا یک تأسیسات مربوط به دوران شوروی سابق است که برای استفاده از نفت خام روسیه پیکربندی شده که بعداً توسط شرکت نفت ونزوئلا برای تبدیل روزانه ۶۵ هزار بشکه نفت ونزوئلا به محصولات پالایش شده برای بازار داخلی و صادرات کوبا ارتقا یافت.
این پالایشگاه حاصل سرمایه‌گذاری مشترک کوبا با ونزوئلاست اما از آگوست ۲۰۱۷، پالایشگاه سینفوئگوس به عنوان یک نهاد کاملا دولتی کوبا فعالیت می‌کند. هم‌اکنون به دلیل فرسودگی توان عملیاتی این پالایشگاه به ۴۰ هزار بشکه کاهش یافته که ظرفیت و پتانسیل مطلوبی برای حضور شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه نفت و انرژی به نظر می‌رسد. کوبا به علت عدم دسترسی به نفت و فراورده‌های نفتی این ماده استراتژیک را از کشورهای دیگر و به‌ویژه از ونزوئلا وارد می‌کند.
دهه‌های قبل شوروی در ازای صادرات نفت از کوبا شکر وارد می‌کرد و در طی سال‌های گذشته نیز روسیه و ونزوئلا پاسخگوی نیازهای نفتی کوبا بودند که خود می‌تواند بازاری گسترده هم برای نفت خام و فراورده‌های نفتی ایران و هم صدور دانش فنی ایران در حوزه‌های پتروشیمی باشد.
ایران با صدور خدمات فنی- مهندسی و احیای ظرفیت و ساخت ۳ پالایشگاه «سینفوئگس کوبا»، «رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه» و «کاردون ونزوئلا» ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه در روز می‌تواند برای صادرات نفت خود بازارسازی کند
بر اساس گزارش‌ها، ایران با صدور خدمات فنی- مهندسی و احیای ظرفیت و ساخت ۳ پالایشگاه «سینفوئگس کوبا»، «رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه» و «کاردون ونزوئلا» ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه در روز می‌تواند برای صادرات نفت خود بازارسازی کند.
نتیجه
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، راهبرد ایران در صادرات نفت از انتظار برای احیای برجام به دیپلماسی فعالانه انرژی از طریق بازارسازی نفت تغییر کرده است که این موضوع سبب افزایش ۲ برابری صادرات نفت ایران بر اساس گزارش منابع رسمی داخلی و موسسات خارجی شده است.
با بازارسازی برای فروش نفت و فراورده‌های نفتی و هم چنین اجرای پروژه های نفتی فراسرزمینی در کشورهای آمریکای لاتین تحریمها دیگر موضوع دوجانبه آمریکا و ایران به شمار نمی‌آیند و به نوعی موضوع مورد دغدغه کشور طرف ثالث در تعاملات نفتی ایران هستند و بدین صورت بازار فروش نفت ایران اثرپذیری حداقلی از بازگشت تحریمها خواهد داشت.
افزون بر این، موضوع نقل و انتقالات مالی در خصوص کشورهای یاد شده آمریکای لاتین که خود نیز تحت تحریم‌های آمریکا هستند، ساده‌تر است، زیرا تاسیس بانک مشترک، تهاتر کالا و استفاده از ارزهای ملی یا سازوکارهای دیگر در خصوص چنین مواردی ساده تر است.
