سکته تجارت ایران و آفریقای جنوبی
سطح روابط اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی پس از چهار و نیم دهه هنوز به قبل از سال ۵۷ نرسیده است. روابط دو کشور حتی در یک دهه اخیر هم نوسانات زیادی داشته که عمدتا خبر از افول تجارت داشته تا صعود آن.
به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از اکوایران، پیــش از انقلاب ۱۳۵۷، ایــران و آفریقــای جنوبــی روابــط ســطح بالای اقتصــادی داشــتند؛ بــه طـوری کـه در سـال ۱۳۵۶-۱۳۵۵ ایـران بـه دومیـن شـریک اقتصـادی آفریقـای جنوبـی، پـس از اسـرائیل تبدیـل شــد. در ایــن دوره روابــط اقتصــادی دو کشــور به طور عمده پیرامون صــادرات نفــت ایــران بــه آفریقــای جنوبــی و واردات کالاهایی همچــون ســنگ آهــن، فــولاد، ذرت و شــکر شــکل گرفتــه بــود.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، در ســال‌های ۱۹۹۴-۱۹۹۶ بــا تامیــن ۷۰ درصــد از نیازهــای نفتــی آفریقــای جنوبــی، بــه بزرگترین صادرکننده نفت به این کشور تبدیل شد. بـا ایـن حـال سـهم بالای ایـران در تامیـن نفـت مـورد نیاز آفریقای جنوبی نتوانست به افزایش تجـارت محصولات غیرنفتـی میـان دو کشـور منجـر شـود؛ بـه طـوری کــه تــا پیــش از ســال ۱۳۹۶ آمــار دقیقــی از ایــن روابــط وجــود نــدارد.
به رغم ایــن نکتــه، برخــی شــرکت‌های آفریقـای جنوبـی همچـون ام. تـی. ان، پتروسـا (تامین کننـده تجهیـزات نفـت، گاز و پتروشـیمی)، ساسـول (فعـال در زمینــه معــدن، انــرژی، صنایــع شــیمیایی و ســوخت‌های ســنتتیک)، مین‌تــک (فعــال در حــوزه معــدن) و اســتاندارد بانک در ایران فعال بودند کـه جـز در برخـی مـوارد، ایـن فعالیت‌هـا عمدتـا بـه دلیـل تحریم‌هـا متوقـف شـده اسـت.
در حـال حاضـر از مجمـوع ۵۳.۱۶ میلیـارد دلار صـادرات ایـران در سـال ۱۴۰۱، آفریقـای جنوبـی تنهـا ۰.۵۷ درصـد را بـه خـود اختصـاص داده اسـت و از ایـن نظـر در جایـگاه پانزدهـم در میـان شـرکای تجـاری ایـران قـرار گرفتـه است. در حـوزه واردات نیـز ایـن کشـور از مجمـوع ۵۹.۶۵ میلیـارد دلار واردات ایـران بـا اختصـاص ۰.۰۲ درصـد بـه خـود، در جایـگاه ۱۱۹ قـرار گرفتـه اسـت.
داده‌های موجود نشان میدهد، در سـه ماهـه نخسـت سـال ۱۴۰۲ مجمـوع صـادرات ایـران بـه آفریقـای جنوبـی برابـر بـا ۹۷.۵ هـزار تـن بـه ارزش بیـش از ۲۷.۳ میلیـون دلار و مجمـوع واردات ایـران از آفریقـای جنوبـی معـادل ۳.۱ میلیـون تـن بـه ارزش ۶.۶ میلیـون دلار بـوده اسـت.
داده‌های موجود نشان میدهد، در بـازه ۱۳۹۵-۱۴۰۱ ، تجارت دوجانبه رشـد قابـل توجهـی را تجربـه کـرده اسـت. در حالـی کـه حجـم تجـارت دوجانبـه ایـران و آفریقـای جنوبـی در سـال ۱۳۹۷ تغییـر چندانـی نسـبت بـه سـال پیـش از آن نداشـته و در سـال ۱۳۹۸ بـا افزایـش ۴۳ درصـد همـراه بـوده اسـت. رشدی که ادامه دار نبود و در سـال ۱۳۹۹ مجددا تجـارت دو کشـور افت کرد. در این سال تجارت دو کشور بـا یـک افـت شـدید بـه سـطح پایین‌تـر از سـال ۱۳۹۶ رسـید. هـر چنـد در سـال ۱۴۰۰ ارزش دلار مبـادلات دوجانبـه بـه شـدت افزایـش یافتـه و بـه بیـش از ۲۶۰ میلیـون دلار رسـیده اسـت و مجـددا در سـال ۱۴۰۱ بـا شـیبی کمتـر شـاهد افزایـش بـوده و بـه ۳۲۷ میلیـون دلار رسـیده اسـت.
مرور سه ماهه سال جاری و سال گذشته
طبق آمار گمرک ایران در سه ماهه ۱۴۰۱ صادرات وزنی به آفریقای جنوبی ۲۲۹,۵۱۱,۹۹۹ تن به ارزش ۱۳۷,۷۶۹,۵۰۴ دلار و در مقابل واردات وزنی به آفریقای جنوبی ۳۲۲,۳۷۱ تن و به ارزش ۳,۰۴۲,۴۸۱ دلار بوده است.
این روند در سال ۱۴۰۲ حتی برای واردات ایران از آفریقای جنوبی هم رو به رشد بود. در این مقطع ۳,۱۰۴,۷۳۷ تن به ارزش ۶,۶۲۷,۳۴۳ دلار کالا وارد شد. در مقابل میزان صادرات به این کشور ۹۷,۵۵۴,۲۱۱ تن به ارزش ۲۷,۳۳۴,۲۴۰ دلار است.
