فرصت های اقتصادی آمریکای لاتین برای ایران
امضای قراردادهای اقتصادی ایران با کشورهای همگرای آمریکای لاتین ازجمله نیکاراگوئه علاوه بر برد اقتصادی متقابل، تشکیل اتحاد استراتژیک با کشورهای جنوبی در برابر هژمونی آمریکا را به همراه دارد.
به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از بازار، در جریان سفر اخیر ابراهیم رئیسی به آمریکای لاتین که به ترتیب شامل ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا بود، تهران و ماناگوا ۳ سند همکاری در حوزه‌های قضایی، همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی و تجهیزات و ملزومات پزشکی امضا کرده‌اند که میتواند این کشور را به بازاری پرسود برای کالاها و خدمات ایرانی در حوزه‌هایی چون نفت و پزشکی تبدیل کند.
روابط ایران با کوبا، ونزوئلا، بولیوی، اکوادور، نیکاراگوئه، پرو و اخیراً برزیل در سالهای اخیر گرم‌تر شده است. گسترش روزافزون مقیاس و دامنه روابط دیپلماتیک و موافقتنامه‌های همکاری اقتصادی دوجانبه بین ایران و این کشورهای آمریکای لاتین (مانند امضای سند جامع همکاری های اقتصادی با نیکاراگوئه و سند همکاری های ۲۰ ساله با ونزوئلا) که اکثر آنها سیاست و ایدئولوژی مشابه ایران در ضدیت با آمریکا دارند خود گواه این موضوع است.
چندی پیش ایران و نیکاراگوئه سند جامع همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های انرژی و کشاورزی و همچنین صادرات مواد غذایی، دارو و تبادلات علمی میان دانشگاه‌ها را امضا کردند و بر این اساس ایران دستیابی نیکاراگوئه به دارو، تجهیزات پزشکی و مواد اولیه برای تولید دارو را از ایران تسهیل خواهد شد.
دست بالای ایران برای صادرات خدمات فنی-مهندسی نفت
ایران در ماه می ۲۰۲۲ متعهد شد سوخت نیکاراگوئه را تامین، در اکتشاف نفت شرکت کند و سرمایه گذاری در یک پالایشگاه را در راستای خنثی کردن اثرات تحریم‌های آمریکا و اروپا در دستور کار قرار دهد. در آن زمان، وزیر نفت جواد اوجی در این باره گفته بود: « دولت ایران، نیکاراگوئه را به عنوان یک شریک استراتژیک در جهان می‌بیند. ما چشم انداز مناسبی برای گسترش و توسعه روابط در همه زمینه‌های ممکن با نیکاراگوئه را داریم.» بر اساس گزارش رویترز، دو کشور به منظور توسعه میادین نفتی در نیکاراگوئه و همچنین سرمایه گذاری در یک واحد پالایشگاهی تفاهم نامه مشترک امضا کرده‌اند.
ایران به نیکاراگوئه اطمینان داده است که در تامین سوخت این کشور همکاری داشته باشد و اقداماتی را برای سرمایه‌گذاری در یک پالایشگاه به منظور «خنثی کردن اثرات تجاوزات و تحریم‌های آمریکا و اروپا» در دستور کار خود قرار دهد
در این گزارش آمده است که ایران به نیکاراگوئه اطمینان داده است که در تامین سوخت این کشور همکاری داشته باشد و اقداماتی را برای سرمایه‌گذاری در یک پالایشگاه به منظور «خنثی کردن اثرات تجاوزات و تحریم‌های آمریکا و اروپا» در دستور کار خود قرار دهد. نیکاراگوئه در حال حاضر ونزوئلا سوخت بهای حدود ۱.۳ دلار به ازای هر لیتر وارد می‌کند و امید دارد با اجرای پروژه ای نفتی با کمک ایران بخشی از نیازهای انرژی خود را تامین کند. موضوعات اساسی مربوط به نفت، پتروشیمی و پروژه‌های نفتی و همچنین بهبود و نوسازی پالایشگاه‌ها و توسعه تولید در میادین نفت و گاز جزء حوزه‌های مورد توافق طرفین برای همکاری است.
این پروژه‌ها شامل سرمایه‌گذاری در پالایشگاه “بولیوار سوپریم سوئنو” متعلق دولت نیکاراگوئه است که توسط دولت اورتگا در سال ۲۰۰۷ راه اندازی شد اما در میانه راه متوقف شد. مرحله نخست پتروپالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای نیکاراگوئه با سرمایه‌گذاری کشور ونزوئلا علی رغم تحریم‌های آمریکا تکمیل شده است و با تحویل اسناد فنی این پروژه بی‌شک ایران در تکمیل این پروژه و دیگر پروژه‌های پالایشی شرکت خواهد کرد.
در شرایط کنونی با توجه به فشار تحریم‌ها بر ایران و برخی کشورهای این منطقه از جمله کوبا، ونزوئلا، نیکاراگوئه و .. ایران با برخورداری از اهرم‌های قدرتمند و ارزآوری چون انرژی، کشاورزی و محصولات صنعتی و خدمات فنی مهندسی توانسته علاوه بر گسترش سهم خود از بازارهای آمریکای لاتین در جهت دور زدن تحریم‌ها گام بردارد
مبرهن است که تعاملات ایران و آمریکای لاتین در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی کاملا تحت تاثیر منافع سیاسی خارجی و حکومت های ایدئولوژیک در این منطقه از جهان بوده است. اما در شرایط کنونی با توجه به فشار تحریم‌ها بر ایران و برخی کشورهای این منطقه از جمله کوبا، ونزوئلا، نیکاراگوئه و .. ایران با برخورداری از اهرم‌های قدرتمند و ارزآوری چون انرژی، کشاورزی و محصولات صنعتی و خدمات فنی مهندسی توانسته علاوه بر گسترش سهم خود از بازارهای آمریکای لاتین در جهت دور زدن تحریم‌ها گام بردارد.
موضوع نقل و انتقال پول در تعاملات اقتصادی با کشورهایی چون نیکاراگوئه که خود نیز تحت تحریم‌های آمریکا است کار تجارت را برای ایران ساده‌تر می کند
افزون بر این، موضوع نقل و انتقال پول در تعاملات اقتصادی با کشورهایی چون نیکاراگوئه که خود نیز تحت تحریم‌های آمریکا است کار تجارت را برای ایران ساده‌تر می کند، زیرا در چنین شرایطی تاسیس بانک مشترک، تهاتر کالا و استفاده از ارزهای ملی یا سازوکارهای دیگر راهکاری قابل دسترس‌تر است. به عنوان مثال نیکاراگوئه در بخش کشاورزی فعال است ولی نیازمند خدمات فنی مهندسی برای فرآوری محصولات کشاورزی است که این موضوع زمینه را برای همکاری دو کشور فراهم می‌کند. ایران نیازمند قهوه و پنبه و گوشت است و نیکاراگوئه در صادرات این محصولات فعال است.
پیش‌تر دانیل اورتگا، رئیس جمهوری نیکاراگوئه در دیدار با غلامحسین شافعی رییس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به مقادیر بالای صادرات مواد خام بدون فرآوری از کشور خود خواستار سرمایه‌گذاری تجار ایرانی در تولید ارزش‌افزوده و صادرات محصولات، کشت در زمین‌های حاصلخیز موجود در این کشور و صادرات ۱۰۰ درصد آنها، تأسیس شرکت‌های فعال در حوزه تکنولوژی‌های جدید رایانه‌ای و مونتاژ خودرو شده بود.
با توجه به عملکرد مطلوب شرکت‌های دانش‌بنیان و فنی‌مهندسی در حوزه زراعی و کشت فراسرزمینی و همچنین با در نظر گرفتن خاک حاصلخیز و مرغوب نیکاراگوئه و نیاز این کشور به دانش فنی و تکنولوژی برای فرآوری محصولات شرکت های دانش بنیان توانمند در عرصه های کشاورزی و صنعتی می توانند با ورود به این حوزه با صدور خدمات فنی مهندسی و راه اندازی کارخانه های صنعتی در این کشور علاوه بر درآمدزایی ملی و گشایش بیشتر مالی و پولی برای ایران راه را برای ورود به سایر کشورهای آمریکای لاتین هموار کنند تا علاوه بر عدم کشت متناوب در کشور و جلوگیری از فرسایش خاک با مشکل بزرگ کم آبی در کشور نیز تا حدود زیادی مقابله کند.
همکاری در حوزه‌های پزشکی و دارویی با نیکاراگوئه که ۹۵ درصد از محصولات دارویی خود را از طریق واردات تامین می‌کند، برد مالی وسیعی برای ایران خواهد داشت
اما حوزه دیگر همکاری‌های اقتصادی تهران و ماناگوا حوزه پزشکی است. تیرماه گذشته نیز ایران ۲۰۰ هزار دوز واکسن کووایران برکت را به صورت رسمی به نیکاراگوئه تحویل داد. توسعه تعاملات پزشکی و دارویی با این کشور آمریکای لاتین که ۹۵ درصد از محصولات دارویی خود را از طریق واردات تامین می‌کند، برد مالی وسیعی برای ایران خواهد داشت. شهریور ماه سال گذشته شرکت گروه دارویی برکت با بزرگترین تامین کننده دارو نیکاراگوئه CRUZ AZUL در حوزه تامین دارو و تجهیزات پزشکی قرارداد امضا کرد.
اقتصاد نیکاراگوئه عمدتا مبتنی بر بخش کشاورزی است. نرخ تورم در این کشور ۷.۴درصد است. نیکاراگوئه مدت‌هاست که خصوصی‌سازی و اصلاحات بازار آزاد را آغاز کرده است و اکنون به دنبال گسترش آن است. اقتصاد نیکاراگوئه با وجود کاهش سرعت رشد اقتصادی منطقه آمریکای لاتین، در حال رشد است. بین سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵، متوسط نرخ تولید ناخالص داخلی نیکاراگوئه ۴.۷ درصد بود که منجر به ایجاد شغل بیشتر و خروج هزاران نفر از فقر شده است.
طی سال های گذشته، سرمایه گذاری مستقیم خارجی در نیکاراگوئه رشد چندین برابری را تجربه کرده است . بر اساس گزارش بانک جهانی، با وجود تلاطم اقتصاد جهانی، نیکاراگوئه برای حفظ رشد بالاتر از میانگین آمریکای لاتین و کارائیب تلاش خود را کرده است. سیاست‌های اقتصاد کلان منظم، که با توسعه پایدار صادرات و سرمایه‌گذای مستقیم خارجی ترکیب شده است، به نیکاراگوئه کمک کرد که رشد اقتصادی را آغاز کند.
صنعت گردشگری نیکاراگوئه طی سال های اخیر یکی از موتورهای محرکه اصلی اقتصاد این کشور بوده است. طبق اطلاعات منتشر شده از سوی دولت نیکاراگوئه، جاذبه های گردشگری این کشور مانند تنوع زیست محیطی، آتشفشان های فعال و آب و هوای گرمسیری موجب ورود سالانه بیش از یک میلیون گردشگر به این کشور شده است که مولد چند صد میلیون دلار در فعالیت های اقتصادی است. طلا و نقره معادن عمده کشور هستند و سرب، روی، تنگستن، آهن، سنگ گچ، نمک و مس از دیگر منابع مهم نیکاراگوئه بشمار می روند.
دوره دولت نهم و دهم ایران را می‌توان دوران طلایی روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین دانست. ایران در سال ۸۹ ، مبلغ ۱.۵ میلیون دلار برای ساخت بیمارستان در نیکاراگوئه اختصاص داد. ایران همچنین در نیکاراگوئه با یک میلیارد دلار سرمایه گذاری اعلام شده، بندری در آب‌های عمیق ساخت که بشدت مورد نیاز این کشور بود و علاوه بر این سرمایه لازم برای احداث یک نیروگاه تولید برق آبی را نیز تأمین کرد.
حضور نظامی ایران در کانال پاناما، قدرت‌نمایی ایران در برابر تهدیدات بالقوه آمریکا در منطقه
ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در راستای دیپلماسی دفاعی دریایی دولت مهرماه ۱۴۰۱ عازم ماموریت سفر دریانوردی به دور کره زمین شد. این ناوگروه متشکل از ناوشکن تمام ایرانی دنا و ناو بندر مکران پس از ماه‌ها دریانوردی، پهلوگیری در بنادر و عبور از تنگه‌های مختلف دنیا توانست با اقتدار وارد حیاط خلوت آمریکا شده تا به نوعی نظام تک قطبی را به چالش بکشد.
پایگاه اینترنتی واشنگتن فری بیکن در این خصوص نوشته بود: ایران در سالهای اخیر تمرکز بیشتری بر انتقال ارتش خود به سرزمین‌های آمریکای لاتین داشته است زیرا روابط با رهبران ضد آمریکایی در این منطقه، به ویژه در ونزوئلا را تقویت می‌کند و هدف این اقدام نشان دادن این موضوع است که تهران توانایی استقرار ناوگان نظامی خود در فاصله ای که بتواند خاک ایالات متحده را مستقیما هدف قرار دهد، دارد.
حدود ۵ درصد از تجارت دریایی جهانی در کانال پاناما صورت می‌گیرد که یک کانال استراتژیک و کلیدی با ظرفیت استفاده برای مبادلات نفت و گاز ایران است. حضور نظامی ایران در این کانال برای تضمین تجارت با منطقه الزامی است. در مجموع، این اقدام گسترش نظامی و اقتصادی ایران در نیمکره غربی را تقویت و تجارت ایران و نیکاراگوئه را افزایش می دهد
حدود ۵ درصد از تجارت دریایی جهانی در کانال پاناما صورت می‌گیرد که یک کانال استراتژیک و کلیدی با ظرفیت استفاده برای مبادلات نفت و گاز ایران است. حضور نظامی ایران در این کانال برای تضمین تجارت با منطقه الزامی است. در مجموع، این اقدام گسترش نظامی و اقتصادی ایران در نیمکره غربی را تقویت و تجارت ایران و نیکاراگوئه را افزایش می دهد.
نتیجه
با وجود همگرایی ایدئولوژیکی و عمیق ایران و نیکاراگوئه حجم روابط اقتصادی میان این دو ملت با روابط سیاسی هم‌خوانی ندارد که می توان برخی علت های آن را فاصله طولانی جغرافیایی و نبود یک برنامه بالادستی برای منطقه آمریکای لاتین در ایران دانست.
این در حالی است که واردات کالاهای اساسی چون گوشت ، سویا کنجاله و نهاده دامی از نیکاراگوئه و تهاتر کالا برای تسویه مالی آن می تواند در روند افزایش تعاملات دو کشور بسیار موثر عمل کند.
فعال کردن دیپلماسی اقتصادی، افزایش شمار هیات‌های تجاری به نیکاراگوئه خصوصا در مورد صنایع مورد نیاز دانش بنیان، نفت و ساخت سد و نیروگاه که شرکت های فنی مهندسی ایرانی در آن دارای تجربه و رزومه موفق هستند، برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی برای شناساندن توانمندی‌ها و قابلیت های شرکت‌های صنعتی ایرانی نیز اقدامات مثبت دیگری در این راستا تلقی می‌شود.
