نگاهی به متفاوت ترین خطوط ریلی درون شهری در جهان
متروی تهران یکی از ارزان ترین و تمیزترین مترو های جهان
*نویسنده: کاظم جعفری
مترو در لغت به معنی راه آهنی است که تمام یا قسمتی از آن از زیرزمین بگذرد. مترو مختصر شده کلمه متروپلیتن است که اختصاصاً به راه آهن زیرزمینی شهری اطلاق می‌شود که محله ها و نقاط مختلف یک شهر بزرگ را به یکدیگر وصل می کند. در حال حاضر اکثر شهرهای مهم دنیا نظیر: تهران، مشهد، دبی، لندن، پاریس، نیویورک، استانبول، بانکوک، بارسلون، مسکو، مکه، آمستردام، سئول، توکیو، رم، میلان و… دارای مترو (راه آهن زیرزمینی) هستند. نظریه ساختن مترو در سال ۱۸۵۵ میلادی اظهار شد. ولی اولین خط مترو رسماً در ۱۹ ژوئیه سال ۱۹۰۰ در پاریس بکار افتاد. نخستین راه آهن زیرزمینی شهر لندن پایتخت انگلستان هم در سال ۱۹۰۳ دائر گشت و امروز بیش از ۱۲۰ سال از ساخت اولین مترو در دنیا می گذرد.
در این مطلب میخواهیم نگاهی به متفاوت ترین خطوط ریلی درون شهری در جهان داشته باشیم از مترو لندن تا متروی نیویورک و ….
متروی لندن | قدیمی‌ترین و گران‌ترین
اولین خطوط حمل و نقل ریلی زیرزمینی در معادن به کار می‌رفتند. روی این خطوط، واگن‌های روباز چرخداری قرار داشتند که ابتدا با نیروی بدنی انسان و بعد‌ها به کمک اسب حرکت می‌کردند. تصاویری که گه گاه در فیلم های قدیمی هم دیده اید. از زمانی که انسان به استفاده از قطارهای بخار روی آورد، افکار عمومی متوجه ساخت قطارهای مسافربری زیرزمینی شد. متروی لندن، قدیمی‌ترین شبکه حمل و نقل زیرزمینی در جهان است که مقدمات ساخت آن در سال ۱۸۵۴ میلادی آغاز شد و در سال ۱۸۶۳ میلادی در حالی که روزانه بیش چهل و یک هزار مسافر را جابه جا می‌کرد، شروع به کار کرد. شبکه متروی لندن، از شلوغ‌ترین شبکه‌های حمل و نقل زیرزمینی در جهان است که بنابر آمار، در سال ۲۰۰۷ میلادی یک میلیارد نفر از این شبکه استفاده کرده‌اند! جالب است بدانید که برخلاف نام رسمی این سیستم که «زیرزمینی» یا underground است، ۵۵ درصد این شبکه، روی زمین واقع است. متروی لندن، ۲۷۵ ایستگاه دارد و در اکثر خطوط خود متصل به شبکه اینترنت 4G است و هر هفته پله برقی‌‌های آن به‌اندازه دو بار سفر به دور کره زمین بالا و پایین می‌روند. در میان خطوط متروی دنیا اما لندن با بلیت ۴.۴۱ دلاری، گران‌ترین هزینه حمل و نقل را برای مسافران دارد.
متروی تهران/ ارزان ترین و تمیز ترین
در پایان روز شانزدهم اسفند ۱۳۷۷ نخستین خط متروی تهران یعنی خط ۵ که تهران را به کرج می‌رساند به بهره‌برداری رسید. متروی تهران و حومه هم اکنون ۱۴۳ ایستگاه فعال دارد و از ابتدای بهره برداری تا پایان سال ۱۴۰۰، ۱۰ میلیارد و ۱۸۷ میلیون و ۶۳۲ هزارو ۸۳۰ سفر با آن انجام شده است. مترو تهران دارای ۷ خط است که از این ۷ خط، ۵ خط درون شهری و ۲ خط برون شهری است. طول متروی تهران ۲۵۸ کیلومتر است و هشتمین متروی جهان ز نظر مسافت است. عمیق‌ترین ایستگاه متروی تهران، ایستگاه تجریش است که با عمق بیش از ۴۰ متر در خط یک متروی تهران حفر و احداث شده است، از دیگر ویژگی های این خط می توان به دسترسی آسان شهروندان از جنوبی‌ترین نقطه تهران تا شمالی‌ترین نقاط شهر در کمترین زمان ممکن، عبور از مناطق و مکان های مهمی همچون حرم مطهر امام خمینی (ره)، بازار، میدان امام خمینی (ره)، میدان شهدای هفتم تیر، مصلی امام خمینی(ره)، بلوار میرداماد و…، دسترسی آسان مسافران داخلی و خارجی به پایتخت از طریق دو ایستگاه ترمینال جنوب و شاهد(تقاطع با خط فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره)) اشاره کرد.
ساعت کار مترو از ساعت ۵:۳۰ آغاز می‌شود و آخرین قطار از ساعت ۲۲:۳۰ ایستگاه مبدا را ترک می‌کنند. بیلیت تک سفره و چند سفره مترو تهران ارزان ترین بلیت متروی جهان مطابق بر مسافت طی شده است.
متروی دهلی | سبزترین
متروی دهلی‌نو، پایتخت هندوستان دارای ۹ خط ، ۲۹۶ کیلومتر و ۲۱۴ ایستگاه و بعد از متروی کلکته، سریع‌ترین سیستم انتقال مسافر در هند است. متروی دهلی به دلیل اقدامات زیست محیطی، تاکنون جوایز زیادی از سازمان‌های مختلف دنیا از جمله سازمان ملل و ایزو دریافت کرده و در واقع، نخستین مترو در دنیاست که نشان استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ دارد. هر قطار متروی دهلی، دارای چهار واگن با ظرفیت ۲۴۰ مسافر نشسته و ۴۰۰ مسافر ایستاده است.
جالب است بدانید سرعت قطار در دهلی تقریبا ۸۰ کیلومتر در ساعت و زمان توقف در هر ایستگاه ۲۰ ثانیه است. هر گونه خوردن، نوشیدن، سیگار کشیدن و جویدن آدامس داخل واگن‌ها ممنوع است و سیستم اعلام خودکار هر ایستگاه به دو زبان هندی و انگلیسی است. سیستم حمل و نقل درون شهری دهلی نو، یکی از درآمدزاترین متروهای جهان است. این مترو اولین سیستم مترو در جهان است که موفق به دریافت گواهینامه سبز از شورای ساختمان سبز هند برای تمام ساختمان های بزرگ و تاسیسات آن شد.
مترو دهلی همچنین موفق شد به هدف تولید ۲۰ مگاوات انرژی خورشیدی در سال ۲۰۱۷ دست یابد که با اضافه کردن ۶.۲ مگاوات امکانات تولید انرژی خورشیدی در شبکه مترو به این مهم دست یافت. برغم این واقعیت که جای جای خیابان های دهلی پر از زباله است. اما مترو دهلی از پاکیزگی استثنایی برخوردار است و هر چند تعداد سطل های زباله بسیار اندک است هیچ زباله ای در جایی دیده می شود.
متروی مسکو | زیباترین و مجلل ترین
متروی مسکو با داشتن ۱۷ خط فعال، ۲۶۷ ایستگاه به طول ۳۹۷ کیلومتر و با ظرفیت ۵۷۴۶ واگن یکی از کهن‌ترین و عمیق‌ترین سامانه‌های قطار شهری در جهان است. اما آن چه متروی مسکو را برجسته می‌کند طراحی زیبای ایستگاه‌های آن است. متروی مسکو بیش از آن که به یک مترو شباهت داشته باشد به یک موزه یا کاخ اشرافی شبیه است.
ستون‌های سنگی، نرده ها، گچ بری‌ها، لوسترهای گران قیمت، نقاشی‌های دیواری، مجسمه‌های برنزی و موزاییک‌کاری ها، محیط مترو را از یک فضای تردد روزمره شهری متمایز می‌سازند و حسی منحصر به فرد در شهروندان ایجاد می‌کنند. به دلیل خودکشی‌های بسیار در مسیر این مترو، در سال ۲۰۱۵ اعلام شد که متروی مسکو به یک سیستم هوشمند مجهز می‌شود تا آمار خودکشی و تصادف را پایین بیاورد. سنسورهای مخصوصی وجود دارد که راننده‌ها را وقتی افراد از روی ریل عبور می‌کنند، مطلع می‌سازد. جالب این جاست که در یکی از ایستگاه‌های متروی مسکو چشمه آبی وجود دارد. سامانه مترو مسکو که جایگاه نمادینی در روسیه به دست آورده، در سال‌ها گذشته به محل محبوبی برای گردشگرها هم تبدیل شده‌است؛ تا جایی که مکان‌ها ویژه‌ای که منظره خوبی دارند با عنوان «محل سلفی گرفتن» برای گردشگرها مشخص و ساخته شده‌است.
متروی نیویورک |پُرایستگاه‌ترین و شبانه روزی
بیشترین تعداد ایستگاه در میان متروهای جهان متعلق به نیویورک است که شامل ۴۷۲ ایستگاه است.. متروی نیویورک، شلوغ‌ترین مترو در ایالات متحده آمریکا و همچنین هفتمین متروی شلوغ در دنیا بعد از پکن، توکیو، شانگهای، سئول، گوانگ ژو و مسکو است. همچنین با بررسی نقشه متروهای دیگر شهرهای دنیا در می‌یابیم که از لحاظ پیچیدگی نقشه، متروی نیویورک در کنار پاریس و توکیو، پیچیده‌ترین سیستم حمل و نقل شهری دنیا را داراست. رکورد دیگر متروی نیویورک آن است که تنها متروی ۲۴ ساعته در جهان است! مسافران مترو نیویورک از مجموع مسافران ایالت‌های آمریکا بیشتر است و خدمات در بسیاری از خط‌ها و ایستگاه‌ها به دو صورت عادی و اکسپرس است.
متروی شانگهای | طولانیترین و پر مسافرترین
متروی شانگهای ۸۳۱ کیلومتر طول دارد و در شهر شانگهای چین واقع شده است. این مترو در صدر فهرست بزرگترین و طویل‌‌ترین خطوط متروی جهان قرار گرفته است. متروی شانگهای در سال ۱۹۹۳ میلادی شروع به کار کرد و امروزه هم در مناطق شهری و هم مناطق حومه‌ای که تعدادشان در مجموع به ۱۳ منطقه می‌رسد، مشغول به فعالیت است. متروی شانگهای با در اختیار داشتن ۱۷ خط، طولانیترین خط متروی دنیا و با ۳۶۴ ایستگاه دومین متروی بزرگ جهان به لحاظ تعداد ایستگاه است. این مترو روزانه میزبان ۱۰ میلیون مسافر است. در محیط مترو و ایستگاه‌های آن، استعمال دخانیات، انداختن آشغال به زمین، گدایی کردن و‌انداختن آب دهان ممنوع است. همچنین پیش از ورود به ایستگاه مترو و عبور از محل ارائه بلیت، وسایل همراه مسافران از نظر امنیتی مورد بازرسی قرار می‌گیرد. در مجموع دوازده مجموعه پنل خورشیدی در شانگهای برای استفاده خطوط مترو این شهر طراحی و عملیاتی شده است. در سه پروژه اخیر افتتاح شده، حدود ۱۱.۷ میلیون کیلووات ساعت سالانه برق تولید می‌شود که برای حرکت یک قطار هشت واگنی به میزان ششصد هزار کیلومتر کافی است. این میزان برق تولیدی معادل صرفه جویی در مصرف ۳۳۷۰ تن ذغال سنگ است. شانگهای قصد دارد تا سال ۲۰۲۵، سهم انرژی تجدید پذیر در سبد انرژی خود را به هشت درصد افزایش دهد.
متروی پاریس | مشهورترین
نخستین خط متروی پاریس در سال ۱۹۰۰ میلادی به دلیل نزدیک شدن زمان برگزاری پنجمین نمایشگاه جهانی در پاریس راه‌اندازی شد. ساخت مترو تا جنگ جهانی اول به سرعت گسترش یافت و زیرسازی‌ها تا دهه ۱۹۲۰ تکمیل شد. این مترو ۲۱۴ کیلومتر را برای رسیدن به ۳۰۳ ایستگاه پوشش می‌دهد و سالانه به یک و نیم میلیارد فرانسوی خدمت می‌کند. متروی پاریس بیشترین فضای ایستگاه‌ها را در بین متروهای جهان داراست. مجموع مساحت ۲۴۵ ایستگاه این مترو به ۴۱ کیلومتر مربع می‌رسد. متروی پاریس در ۱۴ خط، پس از متروی مسکو پرکارترین متروی اروپا محسوب می‌شود. ایستگاه شاتله له‌آل بزرگترین ایستگاه مترو در جهان است که جزو متروی پاریس محسوب می‌شود. متروی پاریس بسیار شلوغ و گاهی بسیار کثیف است اما به دلیل پوشش دهی مسیرهای متعدد و ایستگاه‌های فوق‌العاده زیاد آن، شهرت جهانی یافته است. این مترو بسیار طویل است و به همه جا سرک می‌کشد. ایستگاه شاتله له‌آل بزرگترین ایستگاه مترو جهان است که جزء مترو پاریس محسوب می‌شود. دلیل دیگر شهرت متروی پاریس در دنیا، آن است که ردپای زیبایی‌های هنریِ شهری و موزه‌های پاریس، در ایستگاه‌های متروی آن نیز مشاهده می‌شود. از این رو باید در سفر به پاریس، «متروسواری» را نیز به فهرست مان اضافه کنیم!
متروی توکیو | منظم‌ترین
متروی توکیو با ۹ خط و ۱۸۰ ایستگاه، منظم‌ترین متروی جهان است. هم اینک متروی توکیو از لحاظ حمل و نقل مسافر نیز رتبه نخست را در جهان داراست. این مترو را باید جامع‌ترین سیستم مترو در دنیا نیز نامید زیرا شبکه خطوط این مترو تقریبا بیشتر مناطق را در ۲۳ حوزه شهری توکیو پوشش می‌دهد و به حومه شهر نیز می‌رود. ایستگاه‌ها و خطوط این مترو یک دست و کاملا مدرن هستند و ساختار بیرونی آن‌ها نیز با یکدیگر همخوانی دارند. واگن‌ها و ایستگاه‌های متروی توکیو برای غیرژاپنی زبان‌ها و حتی غیرانگلیسی‌زبان‌ها نیز امکاناتی دارد. علاوه بر این که نام ایستگاه‌ها در واگن‌ها به سه زبان چینی، ژاپنی و انگلیسی اعلام می‌شود، دستگاه‌های خودپرداز بلیت مترو هم به این زبان‌ها مسلط هستند و همچنین دارای علایمی برای کسانی هستند که به هیچ کدام از این زبان‌ها سخن نمی‌گویند. ایستگاه‌های مترو برای نابینایان نیز به خط بریل مجهز است. این مترو در ساعات یک تا ۵ بامداد از کار می‌ایستد. جالب است بدانید متروی توکیو در ساعات اوج آن قدر شلوغ می‌شود که افراد آموزش‌دیده‌ای به نام «هل دهنده» مردم را فشار می‌دهند تا در قطار جا شوند!
متروی سئول/ شلوغ ترین و مدرن ترین
پایتخت کره جنوبی یک کلانشهر شلوغ با تراکم جمعیت ۱۶ هزار نفر در هر کیلومتر مربع و دارای شلوغ‌ترین سیستم مترو در جهان است. تعداد مسافران مترو متروپولیتن سئول در سال ۲۰۱۹ و پیش از دوران شیوع بیماری کرونا حدود ۲.۹ میلیارد نفر بود که معادل بیش از یک سوم جمعیت جهان است.
متروی سئول دارای ۳۳۳ ایستگاه است و قطارهای آن مجهز به صفحه نمایش LCD است که اخبار و قیمت سهام را نشان می‌دهد. تهویه مطبوع برای تابستان و صندلی‌های گرم شونده برای زمستان از دیگر ویژگی‌های متروی سئول است. از سال ۲۰۰۹ استفاده از RFID (تگ شناسایی) به جای بلیت متداول شد.
بسیاری از قطارهای شهری سئول به امکاناتی نظیر خدمات تلفن همراه، وای‌فای، تلویزیون و کنترل دما مجهز شده‌اند. پیش بینی می‌شود جمعیت مسافران مترو سئول تا سال ۲۰۲۵ به دلیل توسعه هر ساله شبکه قطار شهری بیش از پیش افزایش یابد.
متروی آتن/ باستانی ترین
جالب ترین بخش مترو آتن این است که ساخت آن به عنوان یک حفاری گسترده که هزاران اثر باستانی باارزش را آشکار کرده نیز تلقی می شود. زمانی که از این مترو عبور می کنید نمی توانید نسبت به چیزهایی که چند متر دورتر از لبه سایت حفاری شده قرار دارند و هنوز کشف نشده اند بی تفاوت باشید. شاید هربار که سوار این مترو می شوید در حال عبور از کشف باستان شناسی بزرگی در آینده هستید.همین موضوع جالب باعث شده تا متروی آتن جز بهترین ایستگاه های مترو قرار گیرد.
متروی آتن در ۱۷ فوریه ۱۸۶۹ به صورت آزمایشی گشایش یافت. در سال ۱۸۶۷ احداث مترو آتن به ادوارد پیکرینگ تاجر انگلیسی سپرده شد. نمایشگاه‌های مختلفی در ایستگاه‌های این مترو قرار دارد. متروی آتن دارای ۳ خط، ۸۴٫۵ کیلومتر و ۶۵ ایستگاه‌است و روزانه ۱٬۳۵۳٬۰۰۰ نفر با آن سفر می‌کنند.
