خطر حذف محصولات صادراتی ایران از بازار عراق

صادرات ایران به عراق که ۲۰درصد کل صادرات ایران را تشکیل می دهد در ۵ماهه ابتدایی سال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۸.۵درصد افزایش یافته و به ۳.۵ میلیارد دلار رسیده و این در حالی است که تغییرات ساختاری و اصلاحات اقتصادی در عراق به حذف محصولات ایرانی از بازار جذاب عراق منتهی شود.

به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از خبرنگار صنعت زندگی از نشست اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، صادرات ایران به عراق در سال ۱۴۰۱ به ۱۰میلیارد دلار رسیده که ۲۰درصد کل صادرات ایران با شامل می شده  و این امیدواری وجود دارد که رقم صادرات ایران از عدد ۱۰ میلیارد دلار نیز عبور کند و بر اهمیت بازار عراق به عنوان یک مقصد استراتژیک محصولات نهایی ایرانی از جمله شیرالات ساختمانی و لوازم خانگی و تجهیزات ساختمان است بی افزاید.

صادرات به عراق یک نکته مهم دارد و آن این است که برخلاف صادرات ایران به سایر مقاصد اقتصادی مهم که عمدتا مواد خام و حامل های انرژی را شامل می شود این محصولات نهایی است که غالب صادرات ایران به عراق را شامل می شود محصولاتی که ۳۵۱قلم را شامل شده و بخشی از آن را شیرالات ساختمانی، تجهیزات آشپزخانه و حمام و سایر ملزومات ساختمانی را در سالهای گذشته دربر می گیرد.

با این حال بررسی ها نشان می دهد که تغییرات در حال انجام در ساختارها و سیاست های اقتصادی کشور عراق ممکن است به حذف ایران از بازار عراق و جایگزینی آن با محصولات تولیدی کشورهای ترکیه و چین روبرو شود به طوری که از ۳۵۱قلم محصول صادراتی حال حاضر تنها ۳۵ محصول با مزیت صادراتی باقی بمانند.

در ابتدای این نشست یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، با اشاره به اهمیت بازار عراق برای محصولات صنعتی و غذایی ایرانی با توجه به ویژگی های فرهنگی و مذهبی مشترک گفت: امروزه یکی از مهم‌ترین مسائل روز جهان دیپلماسی اقتصادی است، که می‌توان به وسیله آن میزان توسعه کشورها را بررسی کرد، نوع حضور آنها در نقشه تجارت بین‌الملل است. نسبت درآمد ناشی از تجارت و خدمات تجاری به تولید ناخالص داخلی نشان‌دهنده قدرت کشورهاست. این نسبت در کشورهای توسعه‌یافته ۷۰ تا ۸۰‌درصد، در کشورهای درحال‌توسعه ۵۰‌درصد و در کشورهای توسعه‌نیافته، ۳۰‌درصد و حتی کمتر است.

به گفته آل اسحاق روابط بین ایران و عراق استراتژیک است و بر تمام حوزه‌های ما اثر دارد. در سال‌گذشته بیش از ۱۰‌میلیارد دلار کالا صادر کردیم و در پنج ماهه نخست سال‌جاری این رقم، ۵/ ۳میلیارد دلار بوده‌است که رشد ۵/ ۱۸‌درصدی را نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته نشان می‌دهد. با توجه به این روند امیدواریم امسال رقم صادرات از ۱۰‌میلیارد دلار عبور کند.

آل‌اسحاق در آستانه برگزاری نمایشگاه تجاری سلیمانیه عراق تاکیدکرد: اگر برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی درست داشته باشیم رسیدن به هدف ۲۰‌میلیارد دلار نیز در دسترس است. اگر عراق مسائل امنیتی خود را حل کند در ۱۰ تا ۱۵سال‌آینده، یکی از بزرگ‌ترین بازارهای منطقه خواهد شد. ما تجربه از دست‌دادن بازار آسیای‌میانه را داشتیم و نباید این تجربه را در مورد عراق تکرار کنیم که برای این منظور تدوین یک استراتژی درست ضروری است.

در ادامه این نشست هانبخش سنجابی شیرازی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با ابراز نگرانی از آینده جایگاه ایران در بازار عراق افزود: باید به نیازهای بازار عراق توجه کرد. در حال‌حاضر ۳۰‌درصد واردات عراق ماشین‌آلات مکانیکی و ۲۰‌درصد محصولات کشاورزی و صنایع غذایی است. در حال‌حاضر ایران ۲/ ۸‌درصد از نیاز عراق در حوزه ماشین‌آلات، ۷/ ۲۶‌درصد نیاز این کشور در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی و ۹/ ۱۸درصد از نیاز مواد معدنی این کشور را تامین می‌کند. از این ارقام می‌توان نتیجه گرفت که تطابق مناسبی بین نیازهای وارداتی عراق و میزان صادرات ایران به این کشور وجود ندارد.

سنجابی‌شیرازی در خصوص شرکای تجاری عراق گفت: ترکیه تا سال‌۲۰۱۶ بالاترین سهم را در بازار این کشور داشت که در سال‌۲۰۱۷ جای خود را به امارات داده‌است. جدی‌‌‌‌‌‌ترین رقیب ما برای تجارت با عراق، چین است. بهترین جایگاه ما در تجارت با عراق در سال‌۲۰۱۸ بود که ۷. ۱۶‌درصد بازار عراق را در اختیار داشتیم که پس از امارات رتبه دوم را در اختیار داشتیم. در دوره‌‌‌‌‌‌ای ما در حوزه سیمان و محصولات ساختمانی ، شوینده‌‌‌‌‌‌ها و نوشیدنی‌‌‌‌‌‌ها قدرت بلامنازع بازار عراق بودیم اما اکنون رقبای جدی برای ما وجود دارند. هشدار خطر خروج ما از بازار عراق کاملا جدی است و برای توسعه‌پایدار صادرات به عراق نیازمند توانمندی‌های تولیدی در سه سطح فردی، بنگاه و جامعه هستیم.»  او افزود: «ایران در حال‌حاضر تنها در ۳۵ محصول از ۳۵۱محصول صادراتی به عراق در سطح جهانی مزیت نسبی دارد. این به‌آن معنی است که در ۹۰‌درصد بازار رقبای قوی می‌توانند ما را به چالش بکشند.