رکودزنی‌های تسهیلات بانکی در ۱۴۰۱
نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات در سال گذشته در بخش ریالی بهبود یافت و به کف ۱۶ سال اخیر رسید. این در حالی است که این شاخص در بخش ارزی وخیم شده است. وخامتی که به نظر می‌رسد ناشی از نوسان‌های ارزی و تغییر نرخ تسعیر آن باشد.
به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از اکوایران، احتمال وصول و بازپرداخت تسهیلات ارزی کاهش یافته است.
آخرین گزارش بانک مرکزی از نماگرهای اقتصادی در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات در دو بخش ریالی و ارزی (بخش دولتی و غیردولتی) دو روند متفاوت را به نمایش گذاشته است.
تسهیلات غیرجاری در واقع شامل مطالبات سررسید گذشته، معوق و مشکوک‌الوصول است که گیرنده تسهیلات به تعهدات خود در بازپرداخت وام پایبند نبوده است. در حالت استاندارد نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات در هر بانک و کل سیستم بانکی باید کمتر از ۵ درصد باشد اما این نسبت در بسیاری از بانک‌های کشور رعایت نمی‌شود و مطالبات مشکوک‌الوصول خود تبدیل به یکی از معضلات سیستم بانکی شده است.
نسبت تسهیلات غیرجاری ریالی در کف ۱۶ سال
بررسی روند نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات در بخش ریالی نشان می‌دهد این نسبت طی سال‌های اخیر بهبود یافته است. به این صورت که نسبت تسهیلات غیر جاری به کل تسهیلات ریالی در پایان سال ۱۴۰۱ به ۴.۴ درصد رسیده که در پایین‌ترین سطح ۱۵ سال اخیر قرار گرفته است.
نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ریالی در سال ۱۳۸۸ در بالاترین سطح خود قرار داشت که این نسبت در پایان سال گذشته به کمتر از ۵ درصد رسیده است. به نظر می‌رسد اصلاح‌های نظام بانکی در زمینه سنجش اعتباری وام گیرندگان و کنترل کمی و کیفی رفتار مالی آنها در تخصیص وام مثمر ثمر واقع شده و توانسته نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات را پایین‌ترین سطح ۱۵ ساله برساند.
چالش‌های بحران‌زای تسهیلات ارزی و انباشتگی معوقات
کاهش میزان نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات در بخش ریالی در حالی رخ داده که این نسبت در بخش ارزی وخیم‌تر شده و به سطح هشدارآمیزی رسیده است.
«تسهیلات ارزی» عموما بابت واردات و صادرات کالا و یا خدمات اعطا می‌شود و بازپرداخت آن نیز به صورت ارزی خواهد بود. بخش قابل توجهی از تسهیلات ارزی از محل منابع صندوق توسعه ملی و توسط بانک‌های عامل پرداخت می‌شود تا هزینه پروژه‌های تولیدی و خدماتی کشور با ارز حاصل از صادرات نفت و گاز تامین شود.
بازپرداخت ارزی این نوع تسهیلات موجب شده که چالش‌هایی همچون نوسان‌های ارزی برای وام‌گیرندگان ایجاد شود و بازپرداخت آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی نسبت تسهیلات غیرجاری ارزی به کل تسهیلات ارزی در پایان سال ۱۴۰۱ به بیش از ۱۶ درصد رسیده که طی هشت سال اخیر بی‌سابقه بوده و نشان از سطح بالای وصول نشدن تسهیلات ارزی دارد.
نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ارزی که طی سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰ در سطح میانگین ۱۰.۹ درصد بود در سال ۱۴۰۱ به یک‌باره تا سطح ۱۶.۶ درصد افزایش یافته که احتمالا رشد نرخ ارز سال گذشته در افزایش این نسبت بی‌تاثیر نبوده است.
بررسی نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ارزی در مقاطع ماهانه سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل نیز نشان از افزایش‌های تامل‌برانگیز دارد. براساس داده‌های بانک مرکزی بالاترین سطح آن مربوط به اردیبهشت ماه پارسال بوده؛ به این صورت که نسبت تسهیلات غیرجاری ارزی به کل تسهیلات ارزی در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ نسبت به اردیبهشت ۱۴۰۰ بیش از ۹۷ درصد افزایش داشته است. این افزایش در ماه‌های دیگر نیز در سطح بالای ۵۰ درصد قرار گرفته و در مجموع نشان از افزایش معوقات تسهیلات ارزی داشته است.
در مجموع آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که به طور کلی نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات ریالی و ارزی در سال ۱۴۰۱ به ۶.۹ درصد رسیده که نسبت به سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ در سطح بالاتری قرار دارد که بیشتر متاثر از معوقات بخش ارزی است.
