تبدیل مناطق آزاد به کانون قاچاق کالا

عسکری، مدیر عامل اسبق سازمان امور مالیاتی با تاکید بر اینکه چرا معافیت مالیاتی مناطق آزاد هیچگاه تمام نمی شود؟ گفت: تعطیلی مالیاتی با معافیت مالیاتی یک تفسیر اشتباه است.

به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از بازار، علی عسکری رئیس اسبق سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه مجلس در سال ۹۱ لایحه مالیات بر عایدی را حذف کرد و الان اجرای آن خیلی دیر شده است معتقد بود که مالیات بر «مجموعه درآمد» را دولت باید به عنوان پایه با طیف گسترده اجرا کند.

او در بخش پایانی مصاحبه خود معتقد است که چرا معافیت مالیاتی مناطق آزاد هیچگاه تمام نمی شود؟ و این سوال را مطرح می کند که تعطیلی مالیاتی با معافیت مالیاتی یک تفسیر اشتباه است.

او می گوید: مناطق آزاد با این هدف ایجاد شدند که تولید و ایجاد اشتغال کنند و در نهایت صادرات کنند و به کانون صادرات کشور تبدیل شوند. اما به تولید که نرسیدند و به اشتغال به آن حد و به صادرات هم نرسیدند.

در کشورهای دیگر وقتی معافیت به مناطق آزاد می دهند اعلام می کنند برای اینکه زیرساخت ها در مناطق آزاد شکل بگیرد و فعالیتهای اقتصادی گسترش پیدا کند و اقتصاد مناطق آزاد به یک نقطه بلوغ برسد ، ۱۰ تا ۱۵ سال «تعطیلی مالیاتی» اعمال می کنند

* در خصوص دریافت مالیات از مناطق آزاد یک سری انتقادات و یک سری حمایت ها وجود دارد. به نظر شما که سالها مدیر عامل سازمان امور مالیاتی بودید مدل دریافت مالیات از مناطق آزاد درست و صحیح است؟

در مورد دریافت مالیات در مناطق آزاد صحبت زیاد شده است. اما بگذارید ابتدا موضوع را اینگونه مطرح کنم. بسیاری از اقدامات ما در اقتصاد در مقایسه با سایر کشورها منحصر بفرد است. در کشورهای دیگر وقتی معافیت به مناطق آزاد می دهند اعلام می کنند برای اینکه زیرساخت ها در مناطق آزاد شکل بگیرد و فعالیتهای اقتصادی گسترش پیدا کند و اقتصاد مناطق آزاد به یک نقطه بلوغ برسد ، ۱۰ تا ۱۵ سال «تعطیلی مالیاتی» اعمال می کنند یعنی معافیت مالیاتی نمی دهند. اعلام می کنند ۱۰ تا ۱۵ سال مالیات دادن تعطیل است. بعد از ۱۵ سال که زیرساخت ها درست شد و فعالیتهای اقتصادی شکل گرفت تعطیلی مالیاتی نیز تمام می شود. یعنی اگر سال ۷۲ منطقه آزاد کیش شروع به فعالیت کرد و ۱۵ سال یا ۲۰ سال معافیت مالیاتی اعمال شد یعنی تا سال ۹۲ از هیچ فردی مالیات اخذ نشود. زیرساخت های کیش آماده شده و برای فعالیتهای اقتصادی آماده است. از سال ۹۲ به بعد از تمامی افراد مشمول مالیات دریافت می شود.

تعطیلی مالیاتی را به گونه دیگری تفسیر می کنیم. اعلام می کنیم که فردی که در سال ۷۲ وارد مناطق آزاد شد ۲۰ سال معافیت مالیاتی دارد. یعنی تا سال ۹۲. فردی که سال ۸۲ وارد مناطق آزاد شد ۲۰ سال یعنی تا سال ۱۴۰۲ معافیت دارد

* تفاوت تعطیلی مالیاتی با معافیت مالیاتی در چیست؟

تعطیلی مالیاتی را به گونه دیگری تفسیر می کنیم. اعلام می کنیم که فردی که در سال ۷۲ وارد مناطق آزاد شد ۲۰ سال معافیت مالیاتی دارد. یعنی تا سال ۹۲. فردی که سال ۸۲ وارد مناطق آزاد شد ۲۰ سال معافیت دارد یعنی تا سال ۱۴۰۲. فردی که سال ۱۴۰۲ وارد مناطق آزاد شده است ۲۰ سال معافیت دارد تا ۱۴۲۲ معافیت دارد. مگر زیر ساخت مناطق آزاد چند سال قرار است تکمیل شود؟

روش تشویقی در کشورهای پیشرفته باعث می شود که در مناطق آزاد افراد برای دادن مالیات کمتر به سمت تکنولوژی «های تک» می روند. یعنی مناطق آزاد را به سمت صنایع با تکنولوژی بالا پیش ببرند

* در سایر کشورها دریافت مالیات از مناطق آزاد چگونه است؟

در اقتصادهای دیگر تعطیلی مالیاتی را یک دوره عنوان می کنند. می گویند این دوره تمام شد مالیات هم تمام است. بعد از آن می آیند و نرخ ترجیحی می گذارند. برای این فعالیت ها که تکنولوژی پایین است مالیات باید پرداخت کنند و برای افرادی که در فعالیت «های تک» سرمایه گذاری کرد نرخ ترجیحی اعمال می کنند. اگر سرمایه گذاری با تکنولوژی پایین بود ۲۰ درصد مالیات می دهد و افرادی که سرمایه گذاری «های تک» کرده اند ۱۰ درصد مالیات دریافت شود. بنابراین این روش تشویقی در کشورهای پیشرفته باعث می شود که در مناطق آزاد افراد برای دادن مالیات کمتر به سمت تکنولوژی «های تک» می روند. یعنی مناطق آزاد را به سمت صنایع با تکنولوژی بالا پیش ببرند.

سپس این دوره گذر را اینطور اعلام می کنند که ما فقط برای این رشته های صنعتی و فعالیتهای اقتصادی معافیت مالیاتی اعمال می کنیم و به مابقی نمی دهیم. بعد هم رشته فعالیت اعلام می شود و به فعالیتهای خاص معافیت می دهند و به این موارد هم یک دوره ای معافیت نرخ می دهند. در اقتصاد ایران اما واقعیت امر این است که اینگونه نیست. در اقتصاد کشور، مناطق آزاد هیچگاه معافیت مالیاتی آنها تمام نمی شود.

* مثالی در این خصوص می توانید بزنید؟

دو فردی که در مناطق آزاد در سال ۷۲ وارد این منطقه شده و دیگری در سال ۸۲ آمده است. اولی باید تا سال ۹۲ مالیات ندهد و دومی هم تا ۱۴۰۲ از مالیات دادن معاف است. این موضوع را اگر بررسی کنیم این دو فرد که در کنار هم فعالیت اقتصادی می کنند چرا باید یکی مالیات بدهد و دیگری ندهد؟ دو فعالیت مشابه هم یکی باید مالیات بدهد و دیگری از مالیات معاف است. چون بحث زیر ساخت است و آمدن فعالیت که نیست. فردی که در سال ۷۲ وارد مناطق آزاد شده زیر ساخت در آن منطقه کم بوده است و به همین دلیل هم مراجعه کننده به منطقه هم کمتر بوده است. اما فردی که بعدا وارد منطقه آزاد شده است زیرساخت ها تکمیل شده است.

قطعا دریافت مالیات در مناطق آزاد باید اصلاح شود. بارها این موضوع را در کشور فریاد زدم و کسی توجه نمی کند. اصلا کسی تعبیر و اصطلاح «تعطیلی مالیاتی» را در کشور به طور دقیق برداشت نمی کند و متوجه نیستند که تعطیلی مالیاتی در اقتصادهایی که اجرا می کنند چگونه اجرا می کنند

* پس با این حساب باید دریافت مالیات از مناطق آزاد اصلاح شود؟

قطعا دریافت مالیات در مناطق آزاد باید اصلاح شود. بارها این موضوع را در کشور فریاد زدم و کسی توجه نمی کند. اصلا کسی تعبیر و اصطلاح «تعطیلی مالیاتی» را در کشور به طور دقیق برداشت نمی کند و متوجه نیستند که تعطیلی مالیاتی در اقتصادهایی که اجرا می کنند چگونه اجرا می کنند. یا اگر نرخ ترجیحی اعمال می شود برای چه فعالیتهایی و یا بعد از آن برای چه دوره تعطیلی مالیاتی اعمال می شود که برخی از فعالیتهای خاص را توسعه دهند. در چین، تایوان، ژاپن و اروپا که مناطق آزاد دارند از تجربیات آنها در این خصوص استفاده کنیم که چگونه معافیت مالیاتی در مناطق آزاد اعمال می کنند.

تعریف تعطیلی مالیاتی را در اقتصاد باید مشخص کنیم. یعنی وقتی می گوییم ۲۰ سال معافیت مالیاتی در مناطق آزاد یعنی چه؟ معنی آن را روشن کنیم. متاسفانه کسی حاضر نیست معنی آنرا مشخص کند و تفسیر غلط می کنند

* برای این موضوع دولت باید لایحه بدهد یا اینکه مجلس مصوبه کند؟

تعریف تعطیلی مالیاتی را در اقتصاد باید مشخص کنیم.. یعنی وقتی می گوییم ۲۰ سال معافیت مالیاتی در مناطق آزاد یعنی چه؟ معنی آن را روشن کنیم. متاسفانه کسی حاضر نیست معنی آنرا مشخص کند و تفسیر غلط می کنند.

بسیاری از مناطق آزاد کشور به کانون واردات و قاچاق در اقتصاد تبدیل شده اند. برخی این موضوع را نمی پذیرند و می گویند این اتهام است

* همین تفسیر غلط از رشد مناطق آزاد جلوگیری می کند

دقیقا همینطور است. مناطق آزاد با این هدف ایجاد شدند که تولید و ایجاد اشتغال کنند و در نهایت صادرات کنند و به کانون صادرات کشور تبدیل شوند. به تولید که نرسیدند. به اشتغال به آن حد هم که نرسیدند. به صادرات هم نرسیدند. بسیاری از مناطق آزاد کشور به کانون واردات و قاچاق در اقتصاد تبدیل شده اند. برخی این موضوع را نمی پذیرند و می گویند این اتهام است. اما اگر کمی دقت کنید لنج های جنوب کشور از کجا می آیند. درگهان قشم را ملاحظه کنید. در کیش اکثرا چه فعالیتهایی می کنند؟ حتی خیلی از اینها حاضر نبودند اطلاعات واردات کالا را بدهند حالا بعد از چند سال پذیرفتیم که گمرک میزان واردات را مدیریت کند که ببینیم چقدر کالا وارد می شود. حتی برای این موضوع هم حاضر نبودند که اطلاعات آن را بدهند. دلیل این را نمی دانم که چرا در اقتصاد کشور بحث شفافیت اطلاعات و اطلاعات دادن به حاکمیت تا این حد سخت و دشوار است. یعنی تمامی فعالین اقتصادی حاکمیت را رقیب خود می دانند. به هر حال در برخی جاها دولت هم یک سری سختگیری هایی دارد که فعالیت بخش خصوصی را رقیب خود بداند اما در همه اقتصادها شفافیت اقتصادی و به همه آحاد جامعه، چه تولید کننده و چه مصرف کننده و چه حاکمیت نفع رسانده است و ضرر نزده است.