نشان‌دار کردن مالیات‌ها موجب کاهش فرار مالیاتی شد
کارشناسان اقتصادی معتقدند بررسی وضعیت اجرای طرح نشان دار کردن مالیات ها موجب شد تا فرار مالیاتی در کشور روند نزولی به خود بگیرد.
به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از خبرگزاری مهر طرح نشان‌دار کردن مالیات یا به اصطلاح نشان‌گذاری مالیاتی به برنامه‌ها و اقداماتی اشاره دارد که به منظور شفاف‌سازی و بهبود فرآیند مالیاتی در کشورها طراحی می‌شود. این طرح می‌تواند شامل اقداماتی برای پیگیری، ثبت و نمایش مالیات‌های مختلف به‌طور دقیق و مؤثر باشد.
مدتی است که سازمان امور مالیاتی در ایران این طرح را در دستور کار خود قرار داده است.
اهداف طرح نشان‌دار کردن مالیات
این طرح اهداف متعددی را دنبال می‌کند که از جمله آن می‌توان به:
شفافیت مالی: افزایش شفافیت در نحوه جمع‌آوری و هزینه‌کرد مالیات‌ها.
کاهش تقلب مالیاتی: با معین کردن و سامان‌دهی دقیق مالیات‌ها، امکان تقلب و فرار مالیاتی کاهش می‌یابد.
افزایش اعتماد عمومی: اطلاع‌رسانی شفاف در مورد نحوه استفاده از مالیات‌ها می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی نسبت به نظام مالیاتی کمک کند.
اشاره کرد. در همین رابطه عباس قدرتی زوارم، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی درباره اهمیت و مزایای طرح نشان‌دار کردن مالیات‌ها می‌گوید این طرح به مودیان مالیاتی، به‌ویژه آن‌هایی که مشمول تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ها هستند، این اختیار را می‌دهد که محل هزینه‌کرد مالیات پرداختی خود را تعیین کنند. در قالب این طرح، پروژه‌های اولویت‌دار در مناطق محروم معرفی می‌شوند و مالیات پرداختی افراد به تأمین منابع این پروژه‌ها اختصاص می‌یابد.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات عمده‌ای که در حوزه مالیات وجود دارد، عدم شفافیت در نحوه هزینه‌کرد درآمدهای مالیاتی است. این مسئله باعث ایجاد بدبینی در میان مردم شده است. وقتی افراد نمی‌دانند مالیاتی که پرداخت می‌کنند، در چه بخش‌هایی هزینه می‌شود، طبیعی است که اعتمادشان به سیستم کاهش یابد. طرح نشان‌دار کردن مالیات‌ها با هدف رفع این ابهامات طراحی شده است و می‌تواند شفافیت بیشتری را در تخصیص منابع مالیاتی به همراه داشته باشد.
قدرتی زوارم افزود: این طرح به معنای مشارکت بیشتر مردم در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی است. وقتی مودیان بدانند مالیات پرداختی‌شان برای بهبود وضعیت مناطق محروم یا اجرای پروژه‌های خاص هزینه می‌شود، احساس تعلق بیشتری نسبت به این فرآیند خواهند داشت. این شفافیت نه‌تنها اعتماد عمومی را افزایش می‌دهد، بلکه انگیزه مردم برای پرداخت مالیات را نیز تقویت می‌کند.
وی در ادامه به تجربه‌های قبلی اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل اصلی مقاومت مردم در برابر پرداخت مالیات، نبود شفافیت و بی‌اعتمادی به سیستم است. وقتی کسی مالیات می‌دهد و نمی‌داند این پول چگونه و کجا هزینه می‌شود، حس می‌کند که این فرآیند صرفاً به نفع دولت است و خودش از آن بهره‌ای نمی‌برد. اما اگر بداند که مالیات پرداختی او برای توسعه زیرساخت‌ها در شهر خودش یا مناطق محروم هزینه می‌شود، این نگرانی‌ها برطرف خواهد شد.
نماینده شیروان همچنین تأکید کرد: فضای شفافیت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی می‌تواند به کاهش تخلفات مالیاتی نیز کمک کند. بسیاری از افراد به دلیل عدم اطمینان و شفافیت، از اظهار صحیح درآمدهایشان خودداری می‌کنند. اما وقتی اعتماد عمومی به سیستم افزایش یابد، مردم به‌صورت داوطلبانه و با اطمینان بیشتری مالیات پرداخت خواهند کرد.
مزایای طرح نشان دار کردن مالیات
اجرای این طرح نیازمند ابزار و روش‌هایی از جمله سیستم‌های الکترونیکی، ایجاد کدهای شناسایی و تحلیل داده‌ها است. که اجرای آن می‌تواند مزایایی همچون کاهش هزینه‌های اداری، بهبود برنامه‌ریزی مالی، افزایش منابع مالی برای دولت را همراه داشته باشد.
همزمان با اجرای طرح نشان دار کردن مالیات گزارش‌های میدانی و بررسی‌ها حاکی از کاهش چشم گیر فرارهای مالیاتی و پولشویی در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور است و آمارها نشان می‌دهد که بخش زیادی از این فرارهای مالیاتی صرف توسعه و رونق مناطق محروم کشور و همچنین تکمیل پروژه‌های نیمه تمام در حوزه‌های آموزشی، ورزشی، تفریحی و عمرانی می‌شود.
طبق آخرین آمارهای اعلام شده از سوی کارشناسان اقتصادی در حوزه مالیاتی اجرای طرح نشان دار کردن مالیات به عنوان یک ابتکار مالیاتی دولت در زمینه گسترش مشارکت مردم در فرآیند تخصیص مالیات و ایجاد شفافیت در هزینه‌کرد مالیات برای مودیان شده است.
حسین‌زاده کارشناس اقتصادی در این خصوص گفته است: شفافیت به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر فرار مالیاتی عمل می‌کند و این موضوع در طرح نشان‌دار کردن مالیات به خوبی پیاده‌سازی شده است و وقتی مردم با این طرح پایان یافتن پروژه‌های انتخاب شده توسط خودشان را ببینند که چگونه با مالیات پرداختی خود، پروژه زیربنایی و رفاهی انتخاب شده به بهره‌برداری می‌رسد.
وی ادامه داد: در سال‌های آینده مودیان با انگیزه بیشتری مالیات خود را پرداخت خواهند کرد و حاکمیت قانون به طور کامل در نظام مالیاتی برقرار خواهد شد.
این کارشناس مسائل اقتصادی در رابطه با رویکرد جدید نظامات مالیاتی در دنیا در جهت افزایش تمایل مردم در زمینه پرداخت مالیات گفت: در سال‌های اخیر، دولت‌ها در سراسر جهان استراتژی‌های نوآورانه‌ای را برای افزایش مشارکت و همکاری مودیان مالیاتی در فرآیند جمع‌آوری مالیات بررسی کرده‌اند. یکی از این رویکردها ایجاد شفافیت در مصرف مالیات و ارائه اطلاعات کامل به مودیان مالیاتی در مورد نحوه خرج مالیات آنها است. سازمان امور مالیاتی دولت چهاردهم علاوه بر ایجاد شفافیت کامل در زمینه مصارف مالیات، یک گام جدید نسبت به تخصیص مالیات پرداختی نیز برداشته است.
وی در رابطه با طرح سازمان امور مالیاتی در زمینه انتخاب مودیان جهت نحوه مصرف مالیات در تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم گفت: ایران با ارائه طرحی برای تخصیص مالیات توسط خود مودی مالیاتی، گامی مهم در مسیر افزایش اطلاعات مودیان از نحوه هزینه‌کرد مالیات برداشته است که به مودیان مالیاتی این امکان را می‌دهد تا نحوه تخصیص مالیات خود را به پروژه‌ها و بخش‌های خاص انتخاب کنند. این ابتکار نه تنها سطح جدیدی از شفافیت را ایجاد کرده است، بلکه به مودیان مالیاتی احساس مالکیت و کنترل بر فرآیند تخصیص مالیات داده است.
این کارشناس اقتصادی در رابطه با مزایای مهم و راهبردی طرح نشان‌دار کردن مالیات اظهار کرد: طرح نشان‌دار کردن مالیات دارای چندین ویژگی کلیدی است که به موفقیت آن کمک کرده است؛ اولین ویژگی آن در بحث شفافیت کامل منابع و مصارف مالیاتی است. مودیان مالیاتی نسبت به نحوه تخصیص و هزینه مالیات خود کاملاً دید دارند.
او بیان کرد: دومین و کلیدی‌ترین مزیت نیز مبتنی بر اعطای قدرت انتخاب به مردم در تعیین نحوه مصرف مالیات است. مودیان مالیاتی می‌توانند بر اساس اولویت‌ها و ارزش‌های خود، انتخاب کنند که به کدام پروژه‌ها و بخش‌ها مالیات خود را تخصیص دهند. دولت با مشارکت دادن مردم در تخصیص فرآیند مالیاتی به نوعی در خصوص تخصیص و استفاده از درآمدهای مالیاتی پاسخگویی ایجاد کرده است و همچنین مودیان نیز ارزش‌های مدنظر خود را در جهت تخصیص مالیات پرداختی به پروژه‌های عمرانی و مکان آنها اولویت خواهند داد.
وی گفت: عمل مشارکت شهروندان در تخصیص مالیات، همکاری بین مودیان مالیاتی و دولت را تقویت می‌کند. مالیات‌دهنده‌ای که مزایای مشارکت را می بیند، با میل خود پرداخت به موقع و کامل مالیات را رعایت می‌کند.
او بیان کرد: شفافیت باعث ایجاد حسن نیت و روحیه جمعی حامی توسعه ملی می‌شود. شفافیت به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر فرار مالیاتی عمل می‌کند و این موضوع در طرح نشان‌دار کردن مالیات به خوبی پیاده‌سازی شده است و وقتی مردم با این طرح پایان یافتن پروژه‌های انتخاب شده توسط خودشان را ببینند که چگونه با مالیات پرداختی خود، پروژه زیربنایی و رفاهی انتخاب شده به بهره‌برداری می‌رسد؛ در سال‌های آتی با انگیزه بیشتری مالیات خود را پرداخت خواهند کرد و نسبت به جلوگیری از فرار مالیاتی، هیچ همکاری با فراریان مالیاتی نخواهند داشت و در آنجا حاکمیت قانون به طور کامل در نظام مالیاتی برقرار خواهد شد.
طرح نشان‌دار کردن مالیات، با تمرکز بر شفافیت و نظارت مؤثر بر دریافت مالیات‌ها، می‌تواند به نوبه خود به بهبود وضعیت مالی کشور و تسهیل فرآیندهای مالیاتی کمک کند. با این حال، موفقیت این طرح نیازمند همکاری و هم‌کنشی همه ذینفعان، از جمله دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی است.
