درباره کتاب «مجموعه سؤالات تفکر انتقادی»
به سوی مهارت در تفکر انتقادی
جواد لگزیان/ تفکر انتقادی با تعریف تامل‌برانگیز و شایسته ریچارد پلکه آن را اندیشیدن درباره‌ی فرایند تفکر حین فکر کردن،به منظور بهبود و ارتقای تفکر می‌داند، تنها یک دغدغه خاطر دانشگاهی نیست بلکه مسیری برای یک زندگی بهتر است.
تفکر انتقادی هنگامی که با مسائل روزمره سروکار داریم به کار می‌آید: اینکه چطور بهتر مطالعه کنیم، یا وقتی درفرودگاه معطل می‌شویم چه کار کنیم، یا چه جور لباسی بخریم. همه‌ی این‌ها یعنی فکر کردن درباره‌ی نحوه‌ی دستیابی به هدفی که می‌خواهیم؛ یعنی موثق‌ترین نوعچاره‌جویی و مسئله‌گشایی. این سطح از تفکر که به تصمیمات روزمره‌ی ما مربوط می‌شود یکی از سطوح مهم تفکر نقاد به شمار می‌رود.
پرورش مهارت‌های تفکر انتقادی به شما کمک می‌کند، راه‌هاو گزینه‌هایی را که پیش رو دارید تصور کنید، مفروضاتقدیمی را که ممکن است داشته باشید شناسایی کنید و دور بیندازید، و برخی از پیامدهای مثبت یا منفی تصمیماتی راکه خودتان می‌گیرید یا دیگران می‌گیرند پیش‌بینی کنید. همچنین به شما کمک می‌کند بر اهداف خود تمرکز کنید وروش‌های مؤثرتری برای دستیابی به این اهداف بیابید.
یادگیری تفکر انتقادی همچنین به افراد کمک می‌کند، مسائلجدی‌تر زندگی را حل کنند. آنها را نه کاملاً، اما تا حدزیادی از قید عادت‌های فکری رها می‌سازد. تفکر نقادراهکارهای جدیدی را پیش افراد می‌گذارد که باعث می‌شوداحساس رضایت بیش‌تری داشته باشند، راهکارهایی کهپیش از آن شاید هرگز به ذهنشان خطور نکرده باشد: یافتنشریک زندگی یا شغل جدید؛ تلفیق دانش عمیق نهفته دردروس با شیوه‌ی تفکر درباره‌ی زندگی؛ دستیابی به نگرش معقول درباره‌ی خود، دیگران، ارزش‌های شخصی و هر چه زندگی را برای شما ارزشمند می‌سازد ـ همه‌ی این‌ها بارویکرد متفکرانه غنی‌تر و قابل‌دسترس‌تر می‌شوند.
تفکر انتقادی کاملاً پرورش‌یافته شامل سه بخش می‌شود. نخست، پرسیدن. تفکر نقاد متضمن پرسشگری است؛ یعنیمطرح کردن پرسش‌های لازم، پرسش‌های مهمی که به اصلموضوع می‌پردازند. تفکر نقاد متضمن توجه به وجودپرسش‌هایی است که باید مطرح شود.
دوم، تفکر انتقادی متضمن تلاش برای یافتن پاسخ به اینپرسش‌ها از طریق بررسی استدلالی است. پاسخ‌دهی استدلالی به سؤالات با دیگر روش‌های پاسخ‌دهی تفاوت دارد، مشخصاً با ارائه‌ی پاسخی که همواره آن را بدیهیفرض کرده اما هیچ‌وقت درباره‌ی آن فکر نکرده‌ایم؛ پاسخ‌دهیبر اساس مقایسه با سایر موارد (این قضیه مرا یاد… می‌اندازد) یا بر اساس عقایدی که طبق آن بزرگ شده‌ایم؛ یاپاسخ‌دهی بر اساس ویژگی‌های شخصیتی. همین‌طور باگفتن اولین پاسخی که به ذهنمان می‌رسد و سپس با تمامقدرت از آن دفاع کردن.
سوم، تفکر انتقادی متضمن پذیرفتن نتایج استدلال است. تفکر نقاد با پرداختن به سایر فعالیت‌های ذهنی تفاوت دارد. هنگامی که ما به صورت نقادانه به مسئله‌ای می‌اندیشیم، نتایج را درونی‌سازی می‌کنیم. استدلال ما فقط کلامی نیست،بلکه نتایج را باور داریم چون بیش‌ترین تلاش خود را برایبررسی موضوع انجام داده‌ایم و می‌دانیم که بررسی مستدلمسائل بهترین راه برای یافتن پاسخ‌های معتبر است. وانگهی، هنگامی که به طور نقادانه درباره‌ی کاری بیندیشیم،نتیجه‌ی آن نه فقط باور و عقیده بلکه عمل است: معمولاً کاریرا می‌کنیم که آن را از همه معقول‌تر برآورد کرده‌ایم، مگر آنکهاتفاقی پیش‌بینی‌نشده رخ دهد.
کتاب «مجموعه سؤالات تفکر انتقادی» دربردارندهٔ آزمون‌هایکنکور سال‌های ۹۷، ۹۸، ۹۹ و آزمون‌های ارزیابی مهارت‌های تفکر آکسفورد به همراه پاسخ آنها است که این مهارت را در معرض سنجش می‌گذارد تا خوانندگان بتوانند با محک توانایی‌های خود در این زمینه گام در راه پیشرفت و تعالی گذارند.
هر کدام از سؤالات با دقت طراحی شده و خواننده را ضمن آشنایی با ظرافت اندیشیدن با فرایند تفکر انتقادی همراه می‌سازد. بیایید اولین سوال کنکور تفکر انتقادی را با هم پاسخ دهیم و حرکت به سوی مهارت در تفکر انتقادی را با هم آغاز کنیم.
۱. در جامعه‌ی مدرن بسیاری از مردم در معرض افسردگیهستند. این بیماری را می‌توان با داروهایی مانند فلوکستین که تعادل شیمیایی مغز را تغییر می‌دهند،درمان کرد. با این حال فرد می‌تواند تحت روان‌درمانی همقرار گیرد که شامل صحبت کردن درباره‌ی مشکلات با فردیآموزش‌دیده و همدل است که کمک می‌کند چارچوب ذهنبیمار مثبت‌تر شود. بنابراین افراد افسرده که ایده‌یتغییر شیمی مغز خود را نمی‌پذیرند بهتر استروان‌درمانی را انتخاب کند.
کدام‌یک از موارد زیر یک پیش‌فرض پشت استدلال بالااست؟
الف) اگر مشاور آموزش‌دیده و همدل باشدروان‌درمانی در درمان افسردگی مؤثرتر از دارو است.
ب)روان‌درمانی تعادل شیمیایی مغز فرد را تغییرنمی‌دهد.
ج)روان‌درمانی نمی‌تواند با درمان دارویی همراه باشد.
د)افسردگی ناشی از سرعت زندگی مدرن است.
«مجموعه سؤالات تفکر انتقادی: آزمون‌های کنکور سال‌های۹۷، ۹۸، ۹۹ و آزمون‌های ارزیابی مهارت‌های تفکر آکسفورد» گردآوری و ترجمه یاسر خوشنویس را در ۱۲۸ صفحه و با قیمت ۱۴۰۰۰۰ تومان انتشارات اختران رهسپار بازار کتاب کرده است.
