ظرفیت‌های ایران برای گردشگران اندونزی
مردم اندونزی مسلمان و علاقمند به گردشگری مذهبی و سلامت هستند، بنابراین این حوزه می‌تواند سرفصل توسعه دیپلماسی با ایران باشد.
به گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از بازار، اندونزی چهارمین کشور پرجمعیت جهان بعد از چین، هند و آمریکا و پرجمعیت‌ترین کشور از لحاظ ترکیب جمعیتی مسلمان، در جهان است. این کشور با بیش از ۱۷ هزار جزیره، بزرگ‌ترین مجمع‌الجزایر جهان محسوب می‌شود و مردمان آن دارای زبان، نژاد و خرده‌فرهنگ‌های مختلفی هستند. مناطق مختلف این مجمع‌الجزایر دارای خرده‌فرهنگ‌های جاوه‌ای، دایاک، سوندانی، پراناکان، بتاوی، مدوری و باتاک است. اندونزی به ۳۴ استان تقسیم‌شده و شهرهای مهم آن جاکارتا، سورابایا، مدان، جوک جاکارتا، باندونگ، بالی، باندا آچه می‌باشند.
بر اساس اعلام سید روح الله لطیفی سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت میزان تجارت غیر نفتی ایران و اندونزی در سال ۱۴۰۱ به حدود یک میلیارد دلار رسید که ۸۴۷ میلیون دلار سهم صادرات و ۱۱۹ میلیون دلار سهم واردات کشورمان بود.
فرصت‌های اقتصادی مهم برای همکاری با اندونزی و از طرف دیگر توجه به این کشور به عنوان یک عنصر مهم و بازیگر فعال در سازمان آسه‌آن که توانایی استحکام پیوند میان جمهوری اسلامی ایران و سازمان آسه‌آن را دارد، توجه کارگزاران و معماران سیاست خارجی کشورمان را به توسعه روابط با این کشور معطوف کرد و در همین راستا حجت‌الاسلام رئیسی به عنوان عالی‌ترین مقام دولتی ایران روز دوشنبه (۱ خرداد) به دعوت «جوکو ویدودو» رئیس جمهور اندونزی عازم جاکارتا شد. رئیس جمهور پیش از عزیمت به این سفر در سخنانی سطح روابط اقتصادی و تجاری را قابل توجه دانست و افزود: این سطح روابط دو کشور قابل قبول نیست و باید به دنبال ارتقای آن باشیم.
در این دیدار شرایط ژئوپلیتیک کنونی جهان به ویژه در مورد بحران فلسطین و افغانستان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. همچنین یادداشت تفاهم (MoU) برای تقویت همکاری‌های دوجانبه در حداقل ۱۰ زمینه امضاء شد. این موارد شامل تجارت، علم و فناوری، معافیت ویزا، محصولات حلال، دارو، و مبادلات فرهنگی و غیره هستند. به نظر می‌رسد دو کشور از جهش‌های فناوری برای گسترش همکاری‌ها در حوزه پزشکی استفاده خواهند کرد که در آن دو کشور یک پروژه آزمایشی در زمینه جراحی تله‌رباتیک یا فرآیندهای جراحی مبتنی بر فناوری امضا کردند. این همکاری با یک پروژه آزمایشی بر روی دستگاه‌های پزشکی از راه دور در ۱۱ مرکز بهداشتی محلی در اندونزی که در حال اجرا است، هم‌افزایی دارد.
هر دو رهبر همچنین اظهار داشتند که خواهان افزایش همکاری در انتقال فناوری و تولید مشترک با شرکت‌های دولتی اندونزی در زمینه‌های بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی، به ویژه در بخش‌های بهداشت، انرژی، کشاورزی و محیط زیست هستند. علاوه بر این، امضای توافقنامه تجارت ترجیحی (PTA) ویژه بود. PTA از سال ۲۰۲۱ در نشست مجازی بین وزارتخانه‌های خارجه دو کشور مورد بحث قرار گرفته بود. این گام‌های رو به جلو در روابط دوجانبه مدت‌هاست در مسیر خود قرار گرفته است. در واقع، بیش از نیم دهه پیش، دو کشور تعامل و همکاری را در دو بعد مهم یعنی سیاست و اقتصاد تقویت کرده‌اند.
توسعه روابط دو کشور
روابط اقتصادی دوجانبه ایران و اندونزی نیز قابل بررسی است. دو کشور قطعا تمایل زیادی به تقویت روابط تجاری به ویژه در بخش انرژی دارند. به عنوان مثال، رئیس جمهور سوسیلو بامبانگ یودویونو (SBY) در سال ۲۰۰۸ به ایران سفر کرد که منجر به توافق برای ایجاد یک همکاری در پروژه‌های صنعتی شد که یکی از آنها ساخت پالایشگاه نفتی است که می‌تواند روزانه ۳۰۰۰۰۰ بشکه در اندونزی تولید کند. این همکاری یکی از سرمایه گذاری‌های مشترک شرکت پرتامینا اندونزی و شرکت ملی نفت ایران است. علاوه بر این، دو شرکت همچنین توافق کردند که کارخانه‌ای بسازند که می‌تواند گاز مایع را تا ۳۶۰ هزار بشکه در روز را تصفیه و سالانه یک میلیون تن اوره در جنوب ایران تولید کند.
تحت مدیریت جوکووی، همکاری‌های انرژی همچنان در حال گسترش است. در سال ۲۰۱۵، همکاری سه جانبه بین اندونزی، ایران و چین برای پروژه ساخت یک پالایشگاه نفت با ظرفیت تولید ۵۰۰ هزار بشکه در روز در شرق جاوه اندونزی تقویت شد. جدای از آن، زمانی که اندونزی حمایت خود را از برجام در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد، افزایش همکاری‌ها آشکارتر بود. اندکی پس از آن، دو کشور توافق قبلی خود را برای توسعه یک پالایشگاه نفتی که می‌تواند ۳۰۰۰۰۰ بشکه در روز تولید کند، دنبال کردند، پروژه‌ای که ارزش آن ۸.۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
ایران به عنوان یک کشور غنی از انرژی، قطعا از فروش کک نفتی که ۳.۲۲ میلیون دلار تخمین زده می‌شود، علاوه بر میوه‌های گرمسیری به ارزش ۳.۳۹ میلیون دلار و توربین‌های گازی (۶.۱ میلیون دلار) بهره می‌برد.
علاوه بر این، جوکووی در دسامبر ۲۰۱۶ هیئتی متشکل از ۶۰ تاجر اندونزیایی خود را برای تشویق به گسترش همکاری‌های تجاری و سرمایه گذاری به ایران آورد. با وجود این اقدامات، هر دو کشور نمی‌توانند از موانع ناشی از تحریم‌های طولانی مدت آمریکا و متحدانش در سال ۲۰۱۸ اجتناب کنند. با این وجود، در سال ۲۰۲۱ کل صادرات ایران به اندونزی به ۲۰.۴ میلیون دلار رسید. در مقابل، در همان سال صادرات اندونزی به ایران به ۱۸۷ میلیون دلار آمریکا رسید.
ایران به عنوان یک کشور غنی از انرژی، قطعا از فروش کک نفتی که ۳.۲۲ میلیون دلار تخمین زده می‌شود، علاوه بر میوه‌های گرمسیری به ارزش ۳.۳۹ میلیون دلار و توربین‌های گازی (۶.۱ میلیون دلار) بهره می‌برد. این در حالی است که اندونزی به عنوان یک کشور کشاورزی بیشترین صادرات محصولات کشاورزی به عنوان مثال آجیل به ارزش ۵۵.۸ میلیون دلار و روغن پالم با ۳۳.۴ میلیون دلار را دارد.
گردشگری؛ در راس همکاری‌ها
مردم اندونزی مسلمان و علاقمند به گردشگری مذهبی و سلامت هستند، بنابراین این حوزه می‌تواند سرفصل توسعه دیپلماسی بین دو کشور باشد. ظرفیت‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ایران و اندونزی به عنوان دو کشور مهم در جهان اسلام قابل توجه است و باید این ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها علاوه بر استفاده داخلی در اختیار سایر کشورهای مسلمان قرار گیرد.
با توجه به بررسی‌های صورت گرفته و شرایط فعلی کشور ترکیه، ایران می‌تواند مقصد مهمی برای گردشگران کشور اندونزی باشد. ایران و اندونزی می‌توانند در زمینه توسعه گردشگری حلال مشارکت داشته باشند.
کشور اندونزی دارای جاذبه های گردشگری متنوعی است و امکان افزایش تعاملات ایران و اندونزی در تمامی زمینه ها به ویژه در حوزه گردشگری وجود دارد. ایران در سال ۲۰۱۶ از سوی بسیاری موسسات و نشریات معتبر گردشگری به عنوان یکی از مهمترین مناطق گردشگری معرفی شده و این فرصت خوبی برای گردشگران اندونزی است تا از جاذبه‌های ایران استفاده کنند. روابط فرهنگی بین دو کشور از سالهای پیش آغاز شده است و در آینده نزدیک شاهد افزایش تبادل گردشگران میان ایران و اندونزی خواهیم بود.
اندونزی دارای صنایع دستی متنوعی است و با توجه به وجود صنایع دستی بسیار قابل توجه در ایران، این موضوع می‌تواند زمینه مهمی برای افزایش همکاری‌ها باشد. با توجه به بررسی های صورت گرفته و شرایط فعلی کشور ترکیه، ایران می‌تواند مقصد مهمی برای گردشگران کشور اندونزی باشد. ایران و اندونزی می‌توانند در زمینه توسعه گردشگری حلال مشارکت داشته باشند.
عامل مهم در این بخش قدرت نرم مذهبی ایران است. پس از انقلاب ۱۹۷۹، ایران قصد خود را برای گسترش آموزه های انقلابی خود در سراسر جهان اسلام اعلام کرد که در قانون اساسی این کشور آمده است. با توجه به موقعیت اندونزی به عنوان کشوری با بیشترین جمعیت مسلمان، این کشور به عنوان یک راه مهم برای گسترش روابط آن در نظر گرفته می‌شود.
اگرچه سنی‌ها اکثریت مسلمانان اندونزی را تشکیل می‌دهند، حداقل یک میلیون شیعه در اندونزی زندگی می‌کنند، به ویژه در جاکارتا، ماکاسار و باندونگ. طی سال‌ها، ایران به دنبال گسترش همکاری از طریق پلتفرم‌های متعددی مانند ارائه بورسیه تحصیلی به دانشجویان، علما و دانشگاهیان اندونزیایی برای تحصیل در ایران بوده است. برخی از آنها، به ویژه آنهایی که در دوران انقلاب ایران در ایران تحصیل کرده بودند، اکنون به اندونزی بازگشته‌اند و بسیار فعال هستند.
در مجموع، روابط رو به رشد ایران با اندونزی عمدتاً ناشی از منافع اقتصادی تهران برای تقویت حضور خود در بازار اندونزی و وسیع‌تر آسیا و اقیانوسیه و در عین حال گسترش دیپلماسی مذهبی خود است.
برای اندونزی، خاورمیانه به طور فزاینده ای به یک شریک حیاتی تبدیل می‌شود، با توجه به اینکه این منطقه بازارهای بزرگی را برای صادرات خود و سرمایه گذاران جدید برای بسیاری از پروژه های توسعه خود فراهم می‌کند. در عین حال، منطقه فرصتی را برای جاکارتا فراهم می کند تا از شرکای سنتی خود مانند چین و ایالات متحده عبور کند. تقویت روابط با تهران بخشی از این حرکت است.
