زمستان قطعی گاز داریم؟
با نزدیک‌شدن به فصل سرما، پایداری شبکه گاز کشور به موضوعی حیاتی برای بخش خانگی، نیروگاهی و صنعتی تبدیل شده است. بررسی عملکرد شرکت ملی گاز ایران در سال گذشته نشان می‌دهد که با وجود اقدام‌های فنی و مدیریتی گسترده، صنعت گاز همچنان با ناترازی روزانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون مترمکعبی انرژی روبه‌رو است؛ مسئله‌ای که عبور پایدار از زمستان‌های آینده را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.
به‌گزارش اکو ۳۶۵ و به نقل از ایسنا، سال گذشته، به دلیل کمبود منابع و فشار بالای تقاضا، تعمیرات اساسی تجهیزات و خطوط انتقال تا آبان‌ماه ادامه پیدا کرد؛ موضوعی که به گفته توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز، در تاریخ این شرکت بی‌سابقه بوده است. بخشی از این تعمیرات حتی به‌صورت آنلاین و با پذیرش ریسک مهندسی انجام شد. در خط هشتم سراسری، با وجود شناسایی ۱۲ ترک جوش، عملیات بدون توقف انتقال گاز و با رعایت استانداردهای ایمنی اجرا شد.
همچنین موعد تعمیرات ۲۲ واحد توربوکمپرسور سپری شده بود اما با مدیریت ریسک، این واحدها از مدار خارج نشدند و توان عملیاتی آنها تا ۲۱ درصد افزایش یافت. این اقدامات باعث شد بیش از ۲۰۸ توربوکمپرسور به‌طور همزمان در سرویس باشند؛ با این حال، کارشناسان تأکید می‌کنند که این رویکرد راه‌حل موقت بوده و نمی‌تواند جایگزین سرمایه‌گذاری در نوسازی تجهیزات و توسعه ظرفیت تولید شود.
پایداری موقت در شرایط ناترازی شدید
یکی از مهم‌ترین چالش‌های زمستان گذشته، ناترازی روزانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون مترمکعبی گاز بود؛ کسری که می‌توانست شبکه انتقال را با بحران جدی مواجه کند. برای مدیریت شرایط، شرکت ملی گاز ۵۰ گروه عملیاتی ۲۴ساعته را در نقاط حساس مستقر کرد تا جریان پایدار گاز تا ورودی شهرها حفظ شود.
این اقدام‌ها موجب شد قطعی گسترده برای مشترکان خانگی رخ ندهد؛ اما توکلی تأکید کرده که این موفقیت به معنای رفع ریشه‌ای مشکل نیست، چرا که ناترازی انرژی در کوتاه‌مدت قابل حل نخواهد بود و تداوم این وضعیت، امنیت انرژی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وابستگی بالای سبد انرژی کشور به گاز
درحال حاضر ضریب نفوذ گاز در کشور بیش از ۹۵ درصد است و حدود ۸۰ درصد نیروگاه‌های ایران برای تولید برق به گاز وابسته‌اند؛ در حالی که میانگین جهانی این وابستگی تنها حدود ۲۳ درصد است. این اختلاف قابل‌توجه نشان می‌دهد که هرگونه اختلال در تأمین گاز می‌تواند به‌سرعت به سایر بخش‌های اقتصادی و صنعتی سرایت کند.
کارشناسان معتقدند که تنوع‌بخشی به سبد انرژی و توسعه ظرفیت‌های جایگزین باید به اولویت تبدیل شود؛ چرا که ادامه روند فعلی، فشار مضاعفی را در سال‌های آینده بر شبکه انتقال و نیروگاه‌ها وارد خواهد کرد.
برنامه‌های کوتاه‌مدت برای عبور از زمستان پیش‌رو
باید توجه داشت که افزایش تولید به‌تنهایی پاسخگوی نیاز روبه‌رشد مصرف نیست و بدون اصلاح الگوی مصرف، چالش ناترازی همچنان ادامه خواهد داشت. در همین راستا، شرکت ملی گاز اقدام به اجرای مشوق‌هایی برای بهینه‌سازی مصرف کرده است. از جمله این اقدامات می‌توان به بهبود راندمان بخاری‌ها و تجهیزات گرمایشی، استفاده از در و پنجره‌های دوجداره برای کاهش اتلاف انرژی، پرداخت نقدی مشوق‌ها بدون تحمیل بار مالی به دولت و عرضه بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز در بورس انرژی در قالب گواهی صرفه‌جویی اشاره کرد. هرچند این طرح‌ها در کوتاه‌مدت می‌تواند اثرگذار باشد، اما بدون تدوین برنامه‌ای جامع برای کاهش شدت مصرف انرژی، خطر ناترازی همچنان پابرجا خواهد ماند.
محمدرضا جولایی – مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران – در این راستا با اشاره به نقش محوری مجتمع گاز پارس جنوبی در تأمین گاز زمستان امسال گفت: تمامی تیم‌ها با آمادگی کامل در حال آماده‌سازی برای فصل سرد هستند تا تأمین پایدار و مطمئن انرژی برای مشترکان تضمین شود. وی بر اهمیت تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها تأکید کرد و گفت دقت در جزئیات، برنامه‌ریزی دقیق و اجرای به‌موقع می‌تواند علاوه بر افزایش طول عمر تجهیزات، هزینه‌های تعمیرات دوباره را کاهش دهد.
او همچنین از اتمام زودهنگام تعمیرات پالایشگاه پنجم و پیشرفت پروژه خط اتصال خوراک از پالایشگاه‌های یازدهم و دوازدهم به‌عنوان دستاوردهای مهم امسال یاد کرد و افزود این اقدامات نقش قابل‌توجهی در پایداری تولید گاز و تأمین انرژی کشور در زمستان پیش‌رو دارند.
بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که صنعت گاز ایران توانسته است در زمستان گذشته با اقدامات اضطراری و مدیریت ریسک، پایداری شبکه را حفظ کند؛ اما این موفقیت پایدار نیست و چالش ناترازی انرژی همچنان به‌عنوان مسئله‌ای راهبردی باقی مانده است. در شرایطی که وابستگی ۸۰ درصدی نیروگاه‌ها به گاز، فشار مضاعفی بر شبکه وارد می‌کند، عبور پایدار از زمستان‌های آینده نیازمند سرمایه‌گذاری در توسعه ظرفیت تولید، تنوع‌بخشی به سبد انرژی و اجرای سیاست‌های مؤثر مدیریت مصرف خواهد بود. در غیر این صورت، تداوم روش‌های کوتاه‌مدت، امنیت انرژی کشور را در سال‌های آتی با تهدید جدی مواجه می‌کند.
